Prins Willem van Oranje is niet de enige vader des vaderlands die we ooit hebben gehad. Integendeel, het vaderland heeft ettelijke vaders gehad. Wel is Willem de persoon die in Nederland het vaakst zo genoemd werd en wordt. Aanvankelijk luidde de formulering een beetje anders; Marnix van Sint-Aldegonde noemde de prins in 1576 de vader van den lande. Pas vanaf 1585 vinden we de formule vader des vaderlands. De uitdrukking is ontleend aan het Latijnse pater patriae.
Zoals gezegd, prins Willem I was niet de enige prominente Nederlander die zo genoemd werd. In 1625 gebruikte Vondel de uitdrukking in verband met Johan van Oldenbarnevelt. En in 1653 schreef iemand een grafschrift op vader des vaderlands Maarten Harpertsz. Tromp. Ook in de achttiende eeuw had Willem van Oranje nog concurrentie. Een pamflet uit 1787 gaf de titel aan de Amsterdamse burgemeester H. Hooft Daniëlsz, die inmiddels totaal vergeten is. En zelfs een verre nazaat van prins Willem I werd ermee begiftigd. In 1814 voorzag de altijd wat geëxalteerde dichter Spandaw de nieuwbakken koning Willem I van het epitheton vader van het vaderland.
