Gepubliceerd op 08-01-2020

Ranúnculus | Ranúnculus ácris: Scherpe boterbloem

betekenis & definitie

De wetenschappelijke geslachtsnaam is het verkleinwoord van het Latijnse rana : kikker. Vele soorten van dit geslacht hebben namelijk een voorkeur voor vochtige standplaatsen, zoals vochtige weiden, langs en in sloten en plassen : dus plaatsen waar ook kikvorsen zich ophouden.

De soortnaam acris : scherp, bijtend, kreeg deze soort omdat zij een scherpe smaak heeft, hetgeen ook in de Nederlandse benaming tot uiting komt. De naam Boterbloem kreeg het geslacht vanwege de glanzende boterkleurige bloemblaadjes.Omdat men in de vorm van het blad een overeenkomst zag met een vogelpoot, ontstonden namen als Hanevoet, Hanepoot, Haneklauw, Kraaievoet, Kraaiepoot en Krauwepoot; de laatste drie in Zuid-Limburg. De naam Hanevoet komen we reeds in de middeleeuwen tegen onder de Oudhoogduitse benamingen van Hanenfuss, Hanenwurz en Haneworz.

De naam Gelving kan volgens ons wel slaan op het gebruik bij geling, mede in verband met de gele bloemkleur. Deze ziekte moest dus te lijf gegaan worden door een kruid met, hier, gele bloemen. De naam Pinksterbloem de plant bloeit omstreeks deze feestdagen roept geen moeilijkheden op. Vroeger was men niet karig met de naam Pinkster- of Paasbloem voor planten die omtrent Pinksteren of Pasen in bloei stonden. Een afwijkende naam schijnt de in Zeeuws-Vlaanderen voorkomende naam Sinksekruid te zijn, maar dit wil niets anders zeggen dan Pinksterkruid. In Vlaanderen is de volksnaam Schinksenkruid.

Wegens de min of meer giftige eigenschappen wordt de plant door het vee niet gegeten. Men kan dit laatste zelf waarnemen op een weiland waar de Scherpe boterbloem voorkomt. Ze staat daar onverlet. Het scherpe sap van de plant bevat de giftige stof anemonol, dat bij het drogen overgaat in anemonine, en dan zijn giftige eigenschap verloren heeft. De bijtende stof veroorzaakt op de huid rode plekken die later veranderen in blaasjes. Hierop heeft de waarschijnlijk niet meer voorkomende naam van Brandkruid betrekking, maar die kan eveneens slaan op de scherpe, branderige smaak van het sap.