Mercurius - de Ital. godheid van den handel en als zoodanig identiek met den Griekschen Hermes, wiens afkomst en overige eigenschappen vervolgens op hem worden overgebracht. In Rome werd voor M., als beschermer van den voor deze stad zoo gewichtigen korenhandel, met name met Sicilië, een openbare eeredienst bij het Circus Maximus ingericht gelijktijdig met de stichting van een eigen gild der kooplieden, die als leden daarvan „mercuriales” heetten. Op den stichtingsdag van den tempel en van het gild, 15 Mei, offerden de kooplieden aan den god alsmede aan zijn moeder Maja en besproeiden uit een hem gewijde bron aan de Porta Capena hoofd en waren met water.
Met den Romeinschen handel verbreidde zich later de dienst van M. ver naar het W. en N., waarvan tal van kleine bronzen figuren, den god met slangenstaf en buidel voorstellend, getuigen. — M. verschijnt al in de derde eeuw v. Chr. op de Romeinsche munten — een jongelingskop met een grooten reishoed op — en ook later stellen de Romeinen den handelsgeest van den god op den voorgrond door hem een beurs in handen te geven. Later wordt hij het symbool van de handigheid van het wereldveroverende volk en nemen de standbeelden van enkele keizers zijn attributen over (zie HERMES).
