Jeuk - pruritus, is een kriebelende, soms pijnlijke gewaarwoording op de huid, die de uitdrukking is eener prikkeling van de zenuwuiteinden. De oorzaak dezer prikkeling kan een inwendige en algemeene zijn, waarvan de j. bij een aantal ziekten als nierziekten, suikerziekte, leukämie, geelzucht, dyspepsie, jicht, uitdrukking is. Dergelijke j. is dan ook over het geheele lichaam diffuus verspreid. Bij onvoldoende bloedverversching kunnen zich plaatselijk stofwisselingsproducten ophoopen en j. ontstaan.
Bij de meeste acute of chronische ontstekingen van de huid is j. één der verschijnselen. Is deze ontsteking een plaatselijke, dan geldt dit ook van de j. Bij sommige psychische afwijkingen, als hysterie, melancholie, neurasthenie bestaat soms j. zonder dat daarvoor een bepaalde afwijking is aan te wijzen. Algemeen bekend is het, hoe reeds de gedachte aan j. dit verschijnsel te voorschijn kan roepen en j. gemakkelijk gesuggereerd kan worden (zie HYPNOSE). Grooten invloed op de j. heeft de temperatuur; met de warmte neemt de j. toe. — De behandeling der j. zal natuurlijk in de eerste plaats streven naar verbetering van het lijden, waarvan de j. een verschijnsel is. Is dit niet mogelijk, dan komen koudwaterbehandeling, verzachtende zalven, wasschingen met azijnwater, enz. voor de symptomatische behandeling in aanmerking. De j. na insectenbeten is plaatselijk en meestal kortdurend. Zij berust daarop, dat het insect een weinigje vergif onder de huid gebracht heeft, dat een plaatselijke ontsteking of zwelling geeft en de zenuweinden prikkelt.
