Code Napoléon - gedurende het keizerschap van Napoleon I de naam van den Code civil, het Burgerlijk Wetboek voor Frankrijk. Het is een der vijf groote wetboeken, onder Nap. tot stand gekomen. Vóór dien tijd bestond in Frankrijk geen eenheid van burgerlijk recht. In een deel van het land (pays du droit écrit) gold in hoofdzaak het Romeinsche recht, in een ander deel (pays du droit coutumier) het gewoonterecht, zie COUTUMES.
Nadat ter uitvoering aan een voorschrift der Constituante van 1791 Cambacérès tot tweemaal toe ontwerpen voor een burgerlijk wetboek had ingediend, die echter niet werden aangenomen, benoemde Nap. (gedurende zijn Consulaat) den 12den Aug. 1800 eene commissie, bestaande uit de rechtsgeleerden Tronchet, Portalis, Bigot de Préameneu en de Maleville, welke ten spoedigste een nieuw ontwerp moest indienen. Deze commissie kwam in vier maanden gereed en het ontwerp werd, zij het hier en daar gewijzigd, telkens bij gedeelten aangenomen en afgekondigd. Napoleon zelf nam aan de beraadslagingen een werkzaam aandeel. Bij de wet van 30 Ventose an XII (21 Mrt. 1804) werden deze deelen tot één wetboek vereenigd, den Code Civil des Français. Na de verheffing van Napoleon tot keizer werden daarin nog eenige wijzigingen aangebracht. — De werking van den Code Nap. bleef niet tot Frankrijk beperkt.
Naar gelang van Napoleon’s veroveringen werd hij in steeds meer landen ingevoerd. Door de inlijving van ons land bij Frankrijk werd hij ook hier van kracht, volgens decreet van 8 Nov. 1810 met ingang van 1 Jan. 1811. Met den val van Nap. en Nederlands bevrijding hield de C. N. geenszins op te gelden. Evenals in andere landen duurde het ook hier nog vele jaren eer hij moest plaats maken voor eene nationale wetgeving. Wel was hij reeds vroeger eenige malen gewijzigd, maar eerst 1 Oct. 1838 werd de C. N. vervangen door het Burgerlijk Wetboek*, dat echter in hoofdzaak den Code tot voorbeeld heeft genomen.
