v./m. (-staven), (ook: rail), geprofileerde stalen staaf die de wielen van trein of tram geleidt en draagt.
(e) De spoorstaaf wordt voor Nederland en België normaal in lengten van 30 m gewalst, uit staal met een vastheid van ca. 700, 800, 900 N/mm2 (70, 80, 90 kgf/mm2) en hoger al naar gelang de doeleinden. In Nederland en België wordt uitsluitend de zgn. Vignole-spoorstaaf gebruikt en in bestrating (meest in tramsporen) de groefspoorstaaf of groefrail, waarbij de wielflens in een groef loopt, zodat de spoorstaaf aan beide zijden bij een wegdek kan aansluiten. De kop van de spoorstaaf is aangepast aan de vorm van wielband en wielflens, de voet moet voldoende breed zijn om de spoorstaaf te kunnen bevestigen en om de belasting over te kunnen brengen. Het deel tussen kop en voet heet lijf. In Engeland werd vroeger de dubbelkoprail gebruikt.
De spoorstaven worden aan elkaar gesmolten of gelast ter verkrijging van grotere lengten dan 30 m of ook voor een geschikte paslengte. Het tot grote lengten lassen geschiedt o.a. voor het maken van voegloos spoor.
De afzonderlijke spoorstaven worden aan elkaar verbonden met zgn. lasplaten, die aan weerszijden van het lijf met bouten bevestigd worden. Voor de geleiding van de retourstroom bij elektrische tractie en voor geleiding van de stroomloop voor de beveiliging verbindt men de uiteinden van de spoorstaaf met één of meer koperen kabeltjes door. Deze worden daartoe aan de zijkant aan de railkop gesmolten.
De spoorstaaf wordt op haar ondersteuning bevestigd door de voet vast te klemmen met spoorspijkers, kraagbouten, klemplaten met bouten of door middel van verende bevestigingsmiddelen. Als oplegconstructie op de dwarsligger wordt vaak een gegoten ijzeren stoel of een gewalste stalen onderlegplaat toegepast.
De belangrijkste internationaal genormaliseerde profielen hebben een lineïeke massa (massa per lengte-eenheid) van 60 kg/m en 54 kg/m; Nederland gebruikt vooral spoorstaven van 46 kg/m en 54 kg/m en België van 50 kg/m. Zie golfslijtage, zie strijk spoorstaaf.
