v. (-en),
1. het scheppen, (meestal religieuze) voorstelling van het ontstaan van de wereld: sinds de der wereld;
2. het geschapene: de mens is heer der schepping;
3. iets geschapens: dit is zijn schepping, hij heeft het ontworpen en tot stand gebracht.
GODSDIENSTGESCHIEDENIS
De term schepping wordt zowel gebruikt voor die voorstellingen waarin van een schepper (high god) sprake is, als ook voor die waarin de wereld voortkomt uit de verbinding van goddelijk gedachte elementen of uit de deling van een oerwezen. Men onderscheidt als typen:
1. samenwerkende dualiteit van een mannelijk en vrouwelijk wezen (meestal is het de hemelgod die de aardegodin bevrucht);
2. dualisme: de schepping is het gevolg van strijd tussen een lichtgod en een monster van de duisternis, b.v. Mardoek overwint Tiamat en maakt uit haar twee helften de hemel en de aarde;
3. dood van een oerwezen: de scheppingPurusja wordt geofferd en uit zijn leden ontstaan de delen van de kosmos;
4. wereldei, dat de chaos voorstelt waaruit de kosmos geboren wordt;
5. schepping door het woord: komt in het OT, in het oude Egypte en in Afrika voor;
6. schepping ontstaan uit de godheid zelf. Soms ontstaan de goden bij de wereldschepping: de theogonie valt samen met de kosmogonie.
De christelijke leer op dit punt heeft een negatief en een positief doel: negatief betekent het afweren van iedere poging om God en wereld (kosmos) in elkaar te doen opgaan, of om de materiële wereld met het kwaad gelijk te stellen; positief dat het zijn met inbegrip van het mensenbestaan zin heeft, dat de mens verantwoordelijkheid draagt voor dat stuk van de evolutie, dat in zijn handen is gelegd, tenslotte dat de mens een ‘tegenover’ heeft. De leer der schepping is geen quasi-natuurwetenschappelijke verklaring over het ontstaan van het heelal. In de theologie heerst hierover sinds lang overeenstemming.
LITT. T.P.van Baaren, Scheppingsverhalen (1964); C.J.Dippel e.a., Schepping, geloof, natuur en natuurwetenschap (in: Geloof en natuurwetenschap I, 1967).
BEELDENDE KUNST
Van de scheppingscyclus wordt vooral de schepping van de mens uitgebeeld. God blaast Adam leven in of brengt hem door aanraking tot leven (o.a. Michelangelo’s fresco in de Sixtijnse kapel, Vaticaan, 1508-12). De voorstelling van Eva, die wordt gevormd uit de rib van de slapende Adam, werd pas na de 10e eeuw geliefd. Uitgebreidere cycli zijn te vinden in middeleeuwse Genesishandschriften (b.v.
Wiener Genesis, 5e eeuw), maar vooral in fresco’s, reliëfs en gebrandschilderde ramen (b.v. Ghiberti’s bronzen deur van het Baptisterium, Florence, 1403 24; Rafaëls fresco’s in de Loggia van het Vaticaan, 1508-20).
LITT. D.O’Connor en F.Oakley, Creation: the impact of an idea (1969).
