v./m. (-n, -s),
1. (middeleeuwen) grote orde of vereniging waartoe alle ridders zich achtten te behoren;
2. ridderlijke orde;
3. (thans) instelling o.a. tot beloning van bewezen diensten; vandaar zo’n (in het bijzonder vanwege de Staat of door het staatshoofd verleende) onderscheiding als blijk van toegenegenheid of tot erkenning van bewezen diensten; ook het uiterlijke versiersel ervan (kruis, ster, lint enz.), ridderteken, lintje: de generaal was met ridderorden behangen.
Reeds de Romeinen kenden ridderorden. Met uitzondering van Zwitserland en Turkije kennen thans alle landen (ook de Oostblokstaten) deze methode om bijzondere verdiensten van burgers te karakteriseren. Er bestaan daardoor zoveel verschillende ridderorden, dat zowel het historisch onderzoek naar de oorsprong en ontwikkeling , als de kennis van de actueel in gebruik zijnde ridderorden een specialistische wetenschap is geworden. Daarbij speelt een belangrijke rol de waarde die aan elke van die ridderorden afzonderlijk moet worden toegekend. Van de ridderorden die nog verleend worden door staatshoofden zijn er nog slechts enkele van hoge ouderdom, deze worden dan ook van de hoogste betekenis geacht. Verschillende ridderorden zijn in handen gekomen van en worden (soms tegen hoge bedragen) uitgereikt door privépersonen, die er al of niet verleningsrechten van bezitten.
Andere ridderorden zijn blijvend het eigendom van vorsten en vorstenhuizen, die (vooral na de Eerste en Tweede Wereldoorlog) hun status als ridderorde. Tabel
1. Enige Belg. en Ned. Ridderorden benaming (aantal klassen) jaar van stichting BELGIË Kroonorde (6) 1897 Leopoldsorde (5) 1832 Orde van •Leopold II (5) 1900 Oorlogskruis 1940-45 1941 NEDERLAND Bronzen Kruis 1940 Bronzen Leeuw 1944 erkentelijkheidsmedaille 1946 Huisorde van de Gouden Leeuw van Nassaul858 Metalen Kruis 1831 Militaire Willemsorde (5) 1S15 Mobilisatiekruis 1924 Orde van de Ned. Leeuw (4) 1815 Huisorde van Oranje (5) 1905 Oorlogsherinneringskruis 1944 Orde van Oranje-Nassau (5) 1892 staatshoofd hebben verloren.
Men kan een onderscheid maken in:
1. onafhankelijke orden (Malta, Soevereine en Militaire Orde van);
2. semi-onafhankelijke orden (veelal in particuliere handen overgegaan);
3. dynastieke orden (verleend door hoofden van vorstenhuizen);
4. staatsorden (Legioen van Eer);
5. orden voor wetenschap, kunst e.d.
De ordetekenen zijn door de eeuwen heen op de meest kunstzinnige en doorgaans meest kostbare wijze uitgevoerd. Zij worden eigendom van de ontvanger, moeten soms na overlijden geretourneerd worden of moeten gekocht worden. Voor het dragen van buitenlandse orden en onderscheidingstekens is in Nederland toestemming vereist. De manier van dragen, b.v. aan het lint of op een lint, is veelal voorgeschreven.
LITT. L.van Hollebeke, Histoire et législation des ordres de chevalerie et marques d’honneur du royaume de Belgique (1879); W.baron Snouckaert van Schauburg, De Ned. ridderorden 1900—1936 (1937); P.J.d’Artillac Brill sr., Beknopte geschiedenis der Ned. ridderorden (1951); E.A.Prinz zur Lippe, Orden und Auszeichnungen (1958); P.Werlich, Orders and décorations of ail nations (1965); P. Hieronymussen, Orders, medals and décorations of Britain and Europe in colour (1967).
