(ook: Apocalyps, naar het Griekse beginwoord), het laatste boek van het NT, tevens het enige daarin van profetische aard, dat zijn naam heeft gegeven aan de apocalyptiek. Het boek geeft in prachtige beschrijvingen en met een sterke verbeeldingskracht de strijd weer tussen goed en kwaad en de overwinning van Jezus en zijn gemeente.
Volgens de traditie heeft de apostel en evangelist Johannes dit boek geschreven tijdens zijn verbanning op het eiland Patmos (ca.96). De ziener noemt zich inderdaad Johannes (1,1-9; 22,8), maar op grond van de beschikbare gegevens en een vergelijking met inhoud en taal van het vierde evangelie blijft de identiteit van deze Johannes nog een open vraag. Blijkens de inleidende brieven aan de zeven gemeenten van Azië is de Openbaring van Johannes geschreven om medechristenen te bemoedigen in een tijd van dreigende vervolging (Domitianus had juist de keizercultus verplicht gesteld), misschien ook om ze voor te bereiden op een verwachte catastrofe, een ingrijpen van God dat het einde van de (bestaande) wereld zou betekenen. Opmerkelijk is het verschil met de apocriefe apocalypsen: zij staat niet zoals deze op naam van iemand uit een grijs verleden, zij wil geen geheim, verzegeld boek zijn (22,10), zij dient zich aan als een openbaring van God, omwille van de verheven Heer. De taal van dit boek is het meest barbaarse Grieks van het NT. Men vraagt zich al eeuwenlang af of de dingen die in dit boek zijn vermeld betrekking hadden op die dagen (verwachtte de ziener het laatste oordeel als nabij?), op de werelden kerkgeschiedenis (het Rijk Gods op aarde) of op het ‘einde der tijden’.
In dit verband inspireerde de Openbaring van Johannes talloze denkers, kunstenaars en schrijvers. apocalyps.
LITT. K.H.Miskotte, Hoofdsom der historie (1945); A.J.Visser, De Openbaring van Johannes (1965); S.Greijdanus, De Openbaring des Heren aan Johannes (1974); O.Böcher, Die Johannesapokalypse (1975); A.P.van Schaik, De Openbaring van Johannes (diss. 1976); J.H.Bavinck, En voort wentelen de eeuwen (1977); H.Bouma, Bericht uit Patmos (1977); K.H.Kroon, Openbaring (1978); F. van der Meer, Apocalypse (1979).
