Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 27-06-2020

Isjtar

betekenis & definitie

voornaamste godin in de Akkadische periode van het oude Mesopotamië. Zij is verwant met de Westsemitische →Asjtarte (Astarte) en reeds vroeg vereenzelvigd met de Soemerische Inanna, hetgeen waarschijnlijk gebiedster van de hemel betekent.

Isjtar verenigt verschillende aspecten: zij is de venusster en als zodanig de gezellin van de oppergod An. Van deze twee góden stonden de belangrijkste tempels in →Oeroek. Onder de dynastie van →Akkad was zij godin van het koningschap. Zij droeg het symbool van de gedraaide rietstengel (de vruchtbaarheid), die verwees naar de dadeloogst, die in Zuid-Mesopotamië zeer belangrijk was. Vanuit de vruchtbaarheid moet ook de relatie met haar echtgenoot →Tammoez geduid worden, die in vele teksten en klaagliederen wordt bezongen, o.a. als haar tegenhanger in de onderwereld. Hun liefde vormt het kader voor het →heilig huwelijk, waarin Tammoez de koning is.

Isjtar heeft ook het karakter van de jonge, ongebonden en verleidelijke vrouw. Als zodanig wordt ze in het →Gilgamesj-epos afgewezen. Een Semitisch aspect van Isjtar is dat van krijgsgodin; als zodanig leefde zij voort in de Assyrische traditie (b.v. in het Agusjaja-epos). Andere belangrijke teksten over haar zijn de hymnen van Sargon van Enchedoanna (ca.2400 v.C.).Al deze aspecten geven aan, dat Isjtar een samengaan is van verschillende godinnen. Dit verklaart waarschijnlijk ook de tientallen aan haar gewijde tempels in Mesopotamië. De combinatie van haar naam met die van steden (zoals Oeroek, Zabalam en Akkad) geeft blijk van haar religieuze invloed. Dit was ook het geval met Assyrische steden als Assoer, Ninive en Kalach.

In de officiële theologie geldt Isjtar als dochter van de maangod Sin, als zuster van de zonnegod Sjamasj en als achterkleindochter van An. In de litteratuur en in de iconografie is haar gestalte opzichtig gekleed en opgemaakt, zij draagt sterretekens en zij zit op het dier, een leeuw, dat haar symboliseert. Bij haar cultus speelde de seksualiteit een rol.

LITT. J.B.Pritchard, Ancient Near-Eastern texts relating to the Old Testament (3e dr. 1955); J.J. van Dijk, The exaltation of Inanna (1968); S.N. Kramer, The sacred marriage rite (1969); T.Jacobsen, Treasures of darkness (1976).

< >