[Gr.], m. (heroën), vergode held uit de oudheid, halfgod; held in het algemeen.
(e) De term heros wordt bij Homeros voor levende personen gebezigd in de betekenis held, in historische tijd door de oude Grieken voor een bovenmenselijke held uit voorhistorische tijd, die cultische verering genoot (heroëncultus). Deze verering droeg een chtonisch karakter, stond nader tot die van de doden dan tot die van de goden en vond vaak plaats op het ware of vermeende graf van de heros. De cultus gaat terug tot de Mykeense tijd. Oorspronkelijk was de heros de stamvader van een familie of geslacht; later werd hij voorgesteld als zoon van een sterveling en een godin of nimf, en als halfgod in de godenen heldensagen en in het pantheon opgenomen. Sommige heroën werden zelfs tot echte goden. Hun verering was zeer populair, daar zij vaak dichter bij het volk stonden dan de Olympische goden.
Anderzijds werden ook oorspronkelijke goden, die in aanzien waren gedaald, tot heroën. Ook verzon men wel een heros, wiens naam werd afgeleid van die van de stad of het volk (heros eponymos, b.v. loon). Tenslotte werden sedert de 5e eeuw v.C. steeds meer verdienstelijke burgers na hun dood ge-heroïseerd, een van de uitgangspunten voor de latere heerserscultus. In de laatantieke tijd was de heroïsering van de doden, berustend op het geloof dat een ieder, mits deugdzaam, tot heros werd, algemeen. →apotheose.
LITT. L.R.Farnell, Greek hero-cults (1921); M. Delcourt, Légendes et cultes des héros en Grèce (1942); K.Kerényi, Die Heroen der Griechen (1958).
GODSDIENSTFENOMENOLOGIE. Ook buiten Griekenland kent men de heros, als held met bovenmenselijke trekken die de mensheid een bepaald cultuurelement (landbouw, schrijfkunst) heeft gebracht (m.n. bij de Indianen) of die een beslissende rol speelde in een strijd waaraan ook góden en demonen deelnamen (b.v. Rama in het Indische epos Ramayana). Later werd de heros vaak vergoddelijkt.
