[afk. van Russ.: Gosoedarstvennoje Polititstjeskoje Oepravlenije, politieke staatsadministratie], politieke politie in de USSR in het tijdvak 1921 -34. In 1921, toen de Sovjetpolitiek een veel gematigder karakter kreeg, werd ook de politieterreur beperkt.
De beruchte →Tsjeka maakte toen plaats voor de GPOe. Het voornaamste verschil met de Tsjeka was, dat de GPOe bij haar arrestatiebeleid aan stringenter justitiële controle werd onderworpen. Nadat het Sovjetbewind in 1923 formeel de unievorm had aangenomen, kreeg de GPOe de status van volkscommissariaat, d.i. ministerie. Behalve met spionage en terreur hield de GPOe zich ook bezig met heropvoeding. Het laatste geschiedde gedeeltelijk op humane wijze (b.v. inrichtingen voor jeugddelinquenten), anderdeels door dwangarbeid. In 1928 kreeg de GPOe een belangrijke functie bij de collectivisatie van de landbouw.
In de jaren 1929-33 werden de GPoe-strijdkrachten sterk uitgebreid en belast met het neerslaan van boerenrevoltes. Daar de collectivisatie gepaard ging met massale deportatie van weerspannige boeren, werden de dwangarbeidsprojecten van de GPOe sterk uitgebreid. In 1934 werd de GPOe omgezet in de Narodni ICommissariat Vnoetrennich Djel (NKVD).litt. B.Lewytzkyj, Die rote Inquisition (2e dr. 1967); R. Hingley, Hte Russian secret police (1970).
