v./m. (-fen), straf die bestaat in de het opgesloten worden in een gevangenis, m.n. de straf die men ondergaat in een strafgevangenis.
(e) In Nederland is gevangenisstraf de zwaarste vrijheidsstraf die de wet kent, en is in het WStr (1886) bedoeld als straf bij uitstek voor misdrijven. In tegenstelling tot de hechtenisstraf, die voornamelijk op overtredingen (lichtere delicten) is gesteld en die wordt beschouwd als ➝custodia honesta, geldt gevangenisstraf als onterende vrijheidsbeneming. Terwijl de wettelijke maximum-hechtenisstraf één jaar is, kan de gevangenisstraf levenslang duren (zoals in geval van moord). De duur van de tijdelijke gevangenisstraf is ten minste één dag en ten hoogste vijftien jaar. Zij kan voor ten hoogste twintig achtereenvolgende jaren worden opgelegd in de gevallen waarin op het misdrijf levenslange en tijdelijke gevangenisstraf ter keuze van de rechter zijn gesteld, en in die waarin wegens strafverhoging de tijd van vijftien jaar wordt overschreden (art. 10 WStr). ➝gevangenis.
In België is gevangenisstraf de minst belangrijke der voorziene vrijheidsstraffen. De politiegevangenisstraf duurt van 1-7 dagen; de duur der correctionele gevangenisstraf is ten minste acht dagen en ten hoogste vijf jaar. Gevangenisstraf behoort dus niet tot de criminele straffen. De veroordeelden tot correctionele gevangenisstraffen zijn verplicht te arbeiden, maar krijgen een hogere vergoeding dan de crimineel veroordeelden. Vervangende gevangenisstraf wordt uitgesproken voor niet-betaling der geldboeten. De duur ervan hangt af van de aard der geldboete: maximum 6 maanden, drie maanden of drie dagen bij criminele, resp. correctionele of politiegeldboete.
litt. W.Mittermaier, Gefängniskunde (1954); J. M.van Bemmelen, Gedenkt de gevangenen (1954); R.Rijksen, K.H.Niekerk, P.A.H.Baan, W.P.J. Pompe, De lange gevangenisstraf (1957).
