v., uitdrijving, uitpersing:
1. het uitpersen van vloeibaar gesteente uit spleten in de aardkorst; geologie) de effusie van niet-uitvloeiende viskeuze magma, dat als een koepel of naald (extrusielichaam van extrusiegesteente) boven de magmahaard blijft staan;
2. een techniek om materiaal met over de gehele lengte gelijk profiel te vervaardigen .
In de kunststoffenindustrie wordt extrusie toegepast om draden, staven, buizen, platen enz. te vormen uit thermoplastische kunststoffen of rubbers, door deze in plastische toestand door een of meer openingen van bepaalde vorm te persen. Het meest gebruikelijke is een schroef-extrusiemachine extruder of spuitmachine). De grondstof wordt hierbij als granulaat, poeder of strippen met behulp van een vultrechter in de extrusiecilinder ingevoerd en door een schroef getransporteerd naar de spuitopening. Tijdens het transport wordt het materiaal door verwarming geplastificeerd, waartoe de cilindermantel is voorzien van verwarmingselementen en eventueel van koelkanalen om een teveel aan warmte door inwendige wrijving te kunnen afvoeren). Vervolgens passeert de massa de compressieone en wordt daarna in de pompsectie verder gehomogeniseerd en getransporteerd naar de uitstroomopening. Na uittreden wordt het extrudaat hetzij gekoeld (thermoplasten), hetzij gevulcaniseerd (rubbers). Veelal ondergaat het echter eerst nog een tweede vormgevingsoperatie (blazen, verrekken), teneinde eindprodukten als dunne folie of flessen te verkrijgen, zie -blaasextrusie, zie folieextrusie.
Extrusie van metalen en legeringen geschiedt vooral tot verkrijging van geprofileerd staafen buismateriaal. Het uitgangsmateriaal wordt (meestal verhit) door middel van een geprofileerde perscilinder door een profielplaat van de vereiste vorm geperst. Voor holle produkten wordt een doorn, beweegbaar in het stempel gebruikt; het materiaal wordt tussen doorn en profielplaat door geperst. De meest geschikte materialen hiertoe zijn: aluminium, koper, lood, messing, magnesium zink e.d. Het extruderen van staal neemt meer en meer toe. Om het mondstuk van de pers hierbij tegen slijtage te beschermen, is het voorzien van een glaslaag.
In de voedings-en genotmiddelenindustrie wordt extrusie toegepast voor vormgeving van b.v. macaroni, spaghetti, vermicelli. De grondstof die uit de spuitmond van de machine stroomt, expandeert en krijgt een ‘schuim’-structuur doordat het tot boven 100 °C verwarmde water in het produkt onder atmosferische druk spontaan verdampt en holten vormt.
Ook het vormen van pellets van veevoeders, zoals gedroogd gras, luzerne en mengvoeders, is een vorm van extruderen. Het materiaal wordt hierbij door rollen onder hoge druk door gaten geperst.
