[Lat. detergere, reinigen], m. (-ten, -tia), oppervlakte-actieve stof die kan worden gedefinieerd als: synthetisch bereide organisch-chemische stof met zeepkarakter, maar anders dan zeep.
De moleculaire structuur van een detergent is zodanig dat naast een waterafstotend deel (hydrofoob) een door water aangetrokken (hydrofiele) groepering voorkomt. In de regel komen in het hydrofobe deel een of meer alkylketens met ten minste zes koolstofatomen voor, terwijl de hydrofiele groep dikwijls veel kleiner is en een elektrische lading kan hebben. Men kan de detergenten classificeren op basis van deze lading (tabel). De aanduiding wordt ontleend aan het wasactieve deel van het molecuul, dat in een waterige oplossing aanwezig is. Typische voorbeelden van in wasmiddelen voor huishoudelijk en industrieel gebruik toegepaste detergenten zijn:
Anion-actieve produkten, b.v.: gesulfoneerde of gesulfateerde oliën (zie turksrood-olie), primaire en secundaire alkylsulfaten, alkylsulfonaten, alkylarylsulfonaten, sulfobarnsteenzuur-derivaten; alle als natrium-, kaliumof ammoniumverbindingen. Gezien de moleculaire structuur behoort zeep ook tot deze groep.
Kation-actieve produkten, b.v.: alkylamine-derivaten of pyridiniumderivaten, beide als chloriden of bromiden.
Niet-iogene produkten, b.v.: geëthoxyleerde vetalcoholen, geëthoxyleerde alkylfenolen, condensatieprodukten van etheenoxide met polyglycolen en vetzuuralkylolamiden.
Amfotere produkten, b.v.: amino-carbonzuurderivaten.
