Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 27-08-2021

Constructivisme

betekenis & definitie

o

1. richting in de moderne beeldende kunst, waarin mathematische vormen en een objectieve benadering van materiaal op de voorgrond treden (e);
2. richting in de Russische litteratuur in de jaren twintig van de 20e eeuw, met een vaag program (e).

Beeldende kunst. Het constructivisme ontstond in Rusland ca.1913 toen de schilder Vladimir Tatlin, onder invloed van de collages van Picasso, zijn eerste reliëf constructies vervaardigde. Hij liet zich daarbij leiden door de typische eigenschappen van het door hem gebruikte materiaal, zoals metalen en glas. Hij stelde zijn composities hangend aan enkele draden tentoon, zodat hij brak met het idee schilderij. In 1917 sloten de beeldhouwers Naum Gabo en Antoine Pevsner zich bij hem aan. In 1920 publiceerden Gabo en Pevsner hun constructivistisch manifest ter gelegenheid van de grote constructivistische tentoonstelling in Moskou, waaraan o.a. ook de schilder El Lissitzky deelnam. Na het vertrek van Gabo, Lissitzky en Pevsner uit Rusland (1922-23) werden de constructivistische ideeën ook in het Westen verspreid, en vonden zij vooral dank zij het Bauhaus (Moholy-Nagy, Josef Albers) ook toepassing in de architectuur, industriële vormgeving en typografie.

De constructivisten verwierpen de subjectieve expressie van de kunstenaar en wilden objecten scheppen die niet van de natuur geabstraheerd werden maar bepaald werden door de technische mogelijkheden van het materiaal (metalen, glas, plastic, touw, nylon). Het constructivisme streefde o.a. bewegingseffecten na en beïnvloedde de kinetische kunst.

LITT. N.Gabo, The constructive idea in art (1937); G.Rickey, Constructivism, origins and evolution (1967; met bibl.).

litteratuur. Het program van het constructivisme had veel gemeen met dat van de futuristen, o.a. de bewondering voor moderne techniek. Het legde de nadruk op de ‘organisatie’ in het litteraire werk en wilde in de poëzie elementen van proza invoeren. De belangrijkste vertegenwoordigers van deze richting zijn: Zelinski, Selvinski, Bagritski, Inber.

Litt. G.Struve, Soviet Russian lit. (1971).