in Nederland het onderwijs dat gegeven wordt in scholen, die niet door de overheid, maar door instellingen of particulieren worden beheerd. Het gaat uit van de gedachte dat opvoedend onderwijs niet neutraal kan zijn.
De ouders komt het recht toe als opvoeders te bepalen welk onderwijs hun kinderen zullen volgen.De zie schoolstrijd ging over het recht van bijzonder onderwijs. De voorstanders van bijzonder onderwijs wensen deze vorm als regel en zie openbaar onderwijs als aanvulling. De financiering van het bijzonder onderwijs staat met die van het openbaar onderwijs op gelijke voet.Voor België zie vrij onderwijs.
