Ned. wet van 21.12.1951 Stb. 596, voorbereid door de Commissie-Fick (in 1947) en in werking getreden op 1.6.1953, bevattende de beginselen voor de structuur van een nieuw gevangeniswezen. Ter uitvoering daarvan zijn concretere regelingen te vinden in de Gevangenismaatregel, KB van 23.5.1953, Stb. 237, en in de Huishoudelijke Reglementen der penitentiaire inrichtingen.
Deze wetgeving betreft diverse categorieën gedetineerden: tot gevangenisstraf veroordeelden, verpleegden in een rijkswerkinrichting, preventief gedetineerden in het Huis van Bewaring en verpleegden in een inrichting voor ter beschikking van de regering gestelden, voorzover niet uitdrukkelijk het tegendeel is bepaald.De voornaamste beginselen zijn: differentiatie van de gevangenissen naar bepaalde criteria (zoals geslacht, leeftijd, strafduur en geschiktheid voor een gemeenschappelijk regime) en navenante selectie van de gevangenen. Voor de gevangenen is een gemeenschappelijk regime uitgangspunt, resocialisatie van alle veroordeelden dient te worden nagestreefd (art. 26), terwijl de onveroordeelde niet dan aan voor het doel van de opsluiting volstrekt noodzakelijke beperkingen mag worden onderworpen (art. 26 bis).
België. Het algemeen reglement van de strafinrichtingen (KB van 21.5.1965) neemt eveneens moderne beginselen tot grotere individualisering van de straf tot leidraad: het doorkruist zelfs het door het Strafwetboek gemaakte onderscheid tussen de criminele straffen (in tuchthuizen), correctionele straffen (in verbeterhuizen) en de politiegevangenisstraffen (in gevangenissen door de regering aangewezen) en deelt de strafinrichtingen in deze drie groepen in: open, half-open en gesloten strafinrichtingen. Ook hier geldt, dat de gedetineerden over de inrichtingen worden verdeeld naar gelang van de strafbehandeling, die op hen dient te worden toegepast naar resocialisatiemogelijkheden. Voor verdachten, beklaagden en beschuldigden geldt echter uitdrukkelijk een andere regeling (regime van voorhechtenis).
