(Republika y’ Urwanda), republiek in Oost-Afrika, begrensd door Boeroendi, Zaïre, Oeganda en Tanzania, 26338 km2, 5,11 mln. inw. Hoofdstad: Kigali.
ECONOMIE
De bevolking, die met gemiddeld 2,8 % per jaar in aantal toeneemt, is voor 4 % verstedelijkt. De beroepsbevolking telt 2,7 mln. personen, van wie 89 % in de landbouw werkt. Akkerbouw wordt bedreven op 970000 ha (37 % van de oppervlakte), waarvan 250000 ha beplant zijn met meerjarige gewassen. Het belangrijkste produkt is koffie waarvan in 1982 26000 t werd geproduceerd (75 % van de exportwaarde). Een ander belangrijk exportgewas is thee (7000 t). Tenslotte produceert de commerciële landbouw nog 2000 t tabak. De mijnbouw (10 % van de exportwaarde) levert tin, wolfraam, goud en columbiet op.
POLITIEK
Het door president Juvénal Habyarimana aangekondigde referendum over een nieuwe grondwet werd op 17.12.1978 gehouden. De grondwet werd met ruim 89 % van de uitgebrachte stemmen goedgekeurd. Bij een kabinetswijziging in jan. 1979 behield de president de functie van regeringsleider. In de nieuwe regering hadden nog slechts twee militairen zitting. Een groep onverzoenlijke Hutu zette echter onder leiding van de chef van de veiligheid, majoor T.Lizinde, in mrt. 1980 een samenzwering op touw. President Habyarimana maakte het komplot bekend tijdens het derde congres van de eenheidspartij Mouvement Révolutionnaire National pour le Développement (MRND) in dec. 1980. Luitenant-kolonel A.Kanjarengwe, minister van Binnenlandse Zaken, Openbare Diensten en Arbeid, werd tijdens dit congres uit het Centraal Comité gestoten. Hij vluchtte daarop het land uit en vroeg in Tanzania politiek asiel. De belangrijkste deelnemers aan het komplot verschenen pas in nov. 1981 voor het gerecht. Lizinde en enkelen van zijn naaste medewerkers werden ter dood veroordeeld, maar 24 andere beklaagden werden bij gebrek aan bewijs op vrije voeten gesteld.
Het congres van de MRND had besloten in 1981 verkiezingen te organiseren, conform de grondwet van 1978. Op 29.12.1981 werden de nagenoeg 2 mln. kiezers opgeroepen om de 64 zetels in de Conseil National de Développement, het parlement, toe te wijzen. Ze kregen de keuze tussen 128 kandidaten, allen lid van de eenheidspartij. Ondanks grote inspanningen om de voedselproduktie gelijke tred te laten houden met de demografische groei, bleef Rwanda afhankelijk van buitenlandse financiële hulp.
In mei 1980 reisde Habyarimana naar België, Nederland, de BRD en Frankrijk om er meer ontwikkelingshulp los te krijgen. In febr. had België, het vroegere moederland, al een vierjarenplan bekendgemaakt, waarbij voor $ 180 mln. aan bijstand op het gebied van onderwijs, landbouw en de uitbouw van de openbare diensten was vastgelegd. Daarnaast zorgde België ook voor de verdere opleiding en uitrusting van Rwanda’s leger. In april 1983 leidde dit tot een conflict van korte duur met Oeganda toen een chartervlucht vanuit Brussel enkele dagen op de luchthaven van Kampala werd vastgehouden omdat de boordpapieren geen melding maakten van de vervoerde munitie voor Rwanda. Financiële hulp kreeg Rwanda in de afgelopen jaren ook nog van de EG, van het Internationaal Ontwikkelingsfonds (IDA) en van het IMF. De BRD verstrekte hulp bij de bouw van een hydro-elektrische centrale van 1800 kW. De rest van het ontwikkelingsgeld werd vooral gebruikt om Rwanda’s platteland verder tot ontwikkeling te laten komen. De concrete uitwerking werd aan de gemeenten toevertrouwd, die over een ruime mate van autonomie beschikken. Ook aan de wegenaanleg werd veel aandacht besteed. Rwanda doet pogingen om de economische samenwerking met zijn buurlanden Tanzania, Kenia, Zaïre, Oeganda en Boeroendi, die door het regime van Amin grondig was verstoord, nieuw leven in te blazen.
In dec. 1983 vonden presidentsverkiezingen plaats. Met 99 % van de stemmen werd Habyarimana herkozen voor een ambtstermijn van vijf jaar.
Litt. A.Nsekalye, Perspectives de développement du Rwanda (1978).
