Het Verdrag van Schengen werd in 1985 ondertekend door vijf landen uit de Europese Unie (EU; toen nog Europese Gemeenschap geheten). Het verdrag hield in dat tussen de landen die het ondertekenden vrij verkeer van personen en goederen zou bestaan; geen grenscontroles meer dus.
In het kleine dorpje Schengen in Luxemburg vond de vastlegging van deze afspraken plaats, maar tien jaar later gingen de nieuwe regels pas echt van kracht. Er waren inmiddels ook meer landen aangesloten bij het selecte clubje van de eerste vijf landen. Paspoortcontroles waren verleden tijd onder de Schengenlanden, zodat personen en ook goederen met minder oponthoud over landsgrenzen vervoerd konden worden. Minder oponthoud betekent uiteindelijk minder (transport)kosten.
In eerste instantie stond het Verdrag van Schengen dus los van de EU, maar hier kwam verandering in na het Verdrag van Amsterdam (1997). Hierin werden de afspraken die in Schengen waren gemaakt opgenomen in het pakket van Europese regels. Uitzonderingen werden hierbij gemaakt voor Ierland en Groot-Brittannië, die dus ook niet tot de zogenaamde Schengenlanden behoren.
