Gestalt is de gangbare term voor Gestaltpsychologie, een Duitse vinding, maar die nu overal wordt toegepast. Het uitgangspunt was in die tijd-vlak voor de Eerste Wereldoorlog-dat ‘iets waarnemen' eigenlijk een soort optelsom was.
De ogen pikken een aantal dingen op, de oren sorteren wat geluiden en de neus geeft een stuk of wat geurtjes door. Geroutineerd als een mens is, vergelijkt hij al die losse feitjes bliksemsnel met vroegere ervaringen, veegt ze vervolgens op een grote hoop, kijkt nog eens goed en komt dan tot de slotsom: ‘Ha, erwtensoep vandaag!’ Gestalt vertrekt van een ander perron. Meteen als iemand de voordeur opendoet, staat het al vast: ‘Ha, erwtensoep vandaag!’ Dat de tafel ook inderdaad met soepborden is gedekt, dat de grote pan op het fornuis staat te pruttelen en dat de geuren onmiskenbaar zijn voor het bekende vaderlandse gerecht, wordt daarna pas geconstateerd. Eerst neemt men een ‘gestalte’ waar en daarna worden pas de onderdeeltjes ingevuld. Iedereen die wel eens een ongeluk heeft gehad, kent die ervaring: eerst het ‘dit zit goed fout!’ Daarna pas neem je haarscherp waar. Soms lijkt het een vertraagde film.
Hoe de andere auto eruit zag, hoe de automobilist keek, hoe het blikken geluid van kreukelend metaal klonk. Het komt allemaal na dat eerste totaalbeeld van ‘ik krijg een ongeluk!’ Een bekend Gestaltverhaal is dat van de chimpansee en de twee stokken die je in elkaar kon schuiven. Elke stok was veel te kort om bij een banaan buiten het beest z’n kooi te kunnen komen. Toen de aap daarna wat zat te spelen met de stokken en ze toevallig in elkaar schoof, zag hij opeens een ‘Gestalt’, een zinvol geheel. De banaan was in een mum van tijd binnenskoois en achter zijn smakkende lippen verdwenen.Op deze theorie kan een therapie worden gebouwd. Mensen met problemen nemen vrijwel nooit zinvolle ‘gestalten’ waar. De samenhang ontbreekt. Men ziet niet wat er is, maar wat er eigenlijk had moeten zijn. Of wat volledig is, wordt incompleet gemaakt, omdat men er nog iets extra’s bij had willen hebben. Ook kan men in het verleden leven dan wel geabsorbeerd zijn door de toekomst, zodat het heden van zijn betekenis wordt ontdaan. In Gestalt probeert men een mens het hier en nu te laten beleven als een betekenisvol geheel.
