Feest van Saturnus, het meest populaire feest van de Romeinse kalender, aanvankelijk gevierd op 17 december, weldra uitgebreid met enkele vakantiedagen, door Augustus beperkt tot drie, later weer uitgebreid tot vijf dagen. Op 17 december werd een officieel offer gebracht bij de tempel van Saturnus op het Forum Romanum, gevolgd door een openbaar feest met feestmaaltijd van senatoren en notabelen.
De daarop volgende dagen vierde men in eensgezinde vrolijkheid met bezoeken aan vrienden en verwanten, waarbij men elkaar geschenken gaf en gelukwenste. Kleine aarden beeldjes werden dagen tevoren in Rome speciaal voor het feest gebakken, en dienden bij voorkeur als geschenk. Dc slaven werden in die dagen door hun meesters bediend en als gelijken behandeld. Wellicht dat bij een en ander de reminiscentie aan de Gouden Eeuw van Saturnus een rol speelde, meer waarschijnlijk is het dat in deze tijd van de zonnewende, de algemeen menselijke behoefte om elkaar een plezier te doen het feest heeft geïnspireerd. Ook de waskaars speelde een rol bij het feest, als zinnebeeld van het terugkerende zonlicht. Verschillende facetten van de Saturnalia zijn nog herkenbaar in de folklore en godsdienstige praktijken van de gekerstende wereld.Zie Saturnus, Gouden Eeuw
