Stad, ontstaan op de oeverwal van de in de Maas uitmondende vloedkreek de Vlaarding.
Kort na 700 werd hier een eerste kerk gesticht. Na de overstromingsramp van 1164 verloor de handelsnederzetting haar positie aan Dordrecht. Kort daarop legde men dijken langs de Nieuwe Maas en de Vlaarding. Aan de laatstgenoemde dijk (Hoogstraat) ontwikkelde zich een langgerekte nederzetting met aan het zuideinde een kort daarvoor in 1156 opgeworpen hoogte met nieuwe kerk en kerkring (Markt). Vlaardingen kreeg tolprivileges (1273) en stadsrechten (1327), maar tot een ommuring kwam het niet. Ter hoogte van de Westhavenplaats werd de Vlaarding omgevormd tot haven.
In 1470 groef men parallel hieraan een nieuwe haven en dempte men de oude haven (Havenstraat). In 1574 werd Vlaardingen door een stadsbrand verwoest. Ambachtsheer Pieter Gerritsz van Ruytenburch liet in 1618 aan de oostzijde de buitenplaats 't Hof aanleggen (huis gesloopt 1830). In 1734 bereikte de haven haar huidige lengte (Westhavenkade). Eerst gebruikte men alleen de westzijde van de haven ten behoeve van de haringvisserij, maar vanaf circa 1830 ontstond er ook bebouwing aan de oostzijde. De haven zelf werd in 1872-'73 en in 1885-'86 vergroot en verdiept.
Aan de zuidzijde van de stad werd in 1891-'93 de spoorlijn Schiedam-Hoek van Holland aangelegd. Het zuidelijke deel van de haven ging Buitenhaven heten en haaks hierop groef men in 1895-'96 de Wilhelminahaven als nieuwe vissershaven. Deze haven kreeg in 1904 een eigen aansluiting op de Maas, waarna men de verbinding met de Buitenhaven in 1936 dempte (Grote Visserijplein). Vlaardingen was een belangrijke vissersplaats met een haringnettenfabriek (1870), een touwslagerij (1867) en veel kuiperijen. Rond 1870 ontwierp stadsarchitect G.N. Itz een woonwijk tussen de Oosthavenkade en de Spoorsingel (W.
Beukelszoonstraat e.o.; 1880). In 1916 kwam er een eerste uitbreidingsplan. Vlaardinger-Ambacht werd in 1941 bij Vlaardingen gevoegd, waarna de oude kern hiervan (Emmaüsplein) geïncorporeerd raakte. Na de Tweede Wereldoorlog volgden grote stadsuitbreidingen (Indische buurt, Westwijk, Holy-Zuid en Holy-Noord). In de oude stadskern zijn forse saneringen uitgevoerd, waarbij het winkelcentrum Liesveld (1963) en het Liesveldviaduct (1969) tot stand zijn gekomen. De brug over de haven heeft men in 1958 vernieuwd en de sluis met brug tussen haven en Buitenhaven in 1987-'88.
