Verdedigingswerken. In 1694 drong Menno van Coehoorn aan op modernisering van de vesting.
Zijn aangepaste plan uit 1700 werd vanaf 1703 tot uitvoering gebracht onder leiding van Willem Paen. Belangrijk was de inkorting van de stad aan de zuidzijde, waarbij aldaar veel panden werden gesloopt.
Het resultaat werd een langgerekte stervormige vesting met negen bastions, vijf ravelijns, vijf beren met monniken en vier poorten.De uit 1625 daterende Waterpoort werd in 1761 vernieuwd en in 1894 afgebroken. Bewaard bleef wel het bijbehorende midden-18de-eeuwse poortwachtershuis (Maarland N.Z. 1) een eenlaagspand met arcade op gebosseerde hardstenen pijlers. In 1704 gereedgekomen en in 1799 vernieuwd is de Langepoort. De Kaaipoort uit 1709 werd rond 1860 buiten gebruik gesteld en vervangen door een coupure ter plaatse van de Oostdam. De negen volgens het Oud-Nederlandse stelsel aangelegde bastions zijn (met de wijzers van de klok mee): het Molenbolwerk (Bastion I), het Kruithuisbolwerk (Bastion II) met wit gepleisterd kruithuis (circa 1710), het Galgebolwerk (Bastion III), het Bleykersbolwerk (Bastion IV), het Westerbolwerk (Bastion V) met bomvrije munitieberging (circa 1860), het Hollebolwerk (Bastion VI), het Oranjebolwerk (Bastion VII) met bomvrij wachthuis (1860), het Lijnbaansbolwerk (Bastion VIII) met kruitmagazijn en ten slotte het Noordbolwerk (Bastion IX).
Aan de zuidzijde van de havenmond ligt de in 1858 ingerichte havenbatterij, die in 1882 werd verbeterd met een bomvrij wachthuis. In 1926 heeft men het oostelijke deel van de vesting (inclusief havenbatterij) opgeheven, de rest volgde in 1952. De vestingwerken zijn in 1972-'75 gerestaureerd onder leiding van J. Walraad.
