Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Scholen in 's-Gravenhage

betekenis & definitie

Scholen. Aan een ruim voorplein met hek staat de voorm.

Hogere Burger School Bleijenburg 38 (1873-'74; uitgebreid 1912 en 1950) naar ontwerp van B. Reinders.

De opvallende vormgeving van de voorgevel is geïnspireerd op de Venetiaanse renaissance. In neorenaissance-stijl gebouwd zijn de voorm. openbare lagere school Koningin Emmakade 119-120 (circa 1890), met gymnastieklokaal, en de door A.A.

Schadee ontworpen voorm. Hogere Burger Scholen Stadhouderslaan 82 (1902), met neogotische elementen, en Waldeck Pyrmontkade 115-116 (1907) met gymnastieklokaal en conciërgewoning (Elandstraat 200).

Andere interessante schoolgebouwen in neorenaissance-stijl en met neogotische elementen zijn Casuariestraat 16 (circa 1890), voorzien van profielstenen bij vensters en deuren, en de dubbele openbare lagere school Suze Robertsonstraat 103 (circa 1890) met gymnastieklokaal en dienstwoning. De R.K. lagere Mariaschool (Tasmanstraat 137; circa 1895, N.

Molenaar) is een groot U-vormig neorenaissance-gebouw met een voor meisjes en jongens gesplitste speelplaats. Een geprononceerde toepassing van decoratieve blokken vertoont het ten behoeve van het Chr. lager onderwijs gebouwde neorenaissance-schoolgebouw Hollanderstraat 21-23 (1906), nu Da Costaschool, met gescheiden ingangen voor jongens en meisjes (vernieuwd 2003-'04 met behoud voorgevel).

Een bijzonder neorenaissance-ontwerp van J.

Vrijman en J. van Lokhorst (voorontwerp) is het grote U-vormige Gymnasium Haganum (Laan van Meerdervoort 57; 1905-'07) met rijke topgevels en in de binnenhoek een hoge, ronde toren met achtzijdige bovenbouw en knobbelspits.

De poort naar het binnenterrein heeft een rijke omlijsting en de topgevel erboven bevat een beeld van Pallas Athene, godin van de wijsheid. De met een arcade op toscaanse zuilen uitgevoerde hal bevat een reeks gipsafgietsels van klassieke beelden.Rationalistische elementen vertoont het schoolgebouw Kepplerstraat 301-303 (1912) met haaks aangebouwd gymnastieklokaal. Interessante vroeg-20ste-eeuwse katholieke scholen zijn de in rationalistische en chaletstijl-vormen uitgevoerde H. Hartschool (Beeklaan 184; circa 1905), het St.-Aloysiuscollege (Oostduinlaan 50; 1925, P.C. Buskens), voorzien van een kapel met dakruiter, en de expressionistische St.-Bavoschool (Koningin Sophiestraat 24a; 1927-'30, M.P.J.H. Klijnen) met markante gebogen lessenaarsdaken en forse overstekken. Het voorm.

Tweede Gymnasium of Van Maerlantlyceum (Johan Bildersstraat 11; 1926, verhoogd 1967) is ontworpen door J. Limburg in zakelijk-expressionistische stijl, evenals de opvallende bijbehorende dienstwoning (Johan Bildersstraat 9). De door Chr. Wegerif ontworpen Vrije School (Waalsdorperweg 12; 1928, later uitgebreid) heeft de voor de antroposofische bouwstijl kenmerkende afgeschuinde hoeken en speelse kapvorm. In de zichtas van het Pinksterbloemplein staat het Daltonlyceum (Aronskelkweg 1; 1929-'31), een opvallend ontwerp van J.J. Brandes en D.C. van de Zwart in zakelijk-expressionistische stijl.

Het hoge middendeel met monumentaal trappenhuis is voorzien van verticale stroken glas-in-loodwerk. In functionalistische stijl uitgevoerd naar plannen van Sj. Schamhart is het Grotius Lyceum (Klaverstraat 7; 1951-'55), waarvan het ingangspaviljoen is voorzien van een mozaïekdecoratie met dansende figuren. J.J.P. Oud ontwierp het Tweede Vrijz. Chr. Lyceum (Sportlaan 618/Goudsbloemlaan 131-133; 1956), nu Segbroek College.

Ook voor het beroepsonderwijs werden interessante scholen ingericht, zoals de door J.J. van Nieukerken in uitbundige neorenaissance-stijl ontworpen voorm. Industrieschool voor Meisjes (Van Diemenstraat 202; 1889-'90) en de in een combinatie van rationalistische en late neorenaissance-vormen uitgevoerde voorm. huishoudschool (met kookinternaat) Laan van Meerdervoort 211 (circa 1915). Dit nu als politiebureau dienende gebouw toont bij de hoekerker gebeeldhouwde voorstellingen van meisjes die huishoudelijke taken verrichten. Een ingetogen voorbeeld van zakelijk-expressionistische architectuur is de door C.P. Versteegh en A.P. De Vries ontworpen voorm.

Vakschool voor Schoenmakers (Crispijnstraat 74; 1921), die is voorzien van terracottadecoraties met onder meer voorstellingen van werkende schoenmakers. Als onderdeel van het rond 1930 gebouwde kloostercomplex Mater Dei kwam in 1934-'35 in traditionalistische vormen de voorm. R.K huishoudschool (Dr. Kuyperstraat 2-4) tot stand naar plannen van J. Mol. Ter vervanging van een academiegebouw uit 1839 verrees in 1933-'37 de huidige Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten (Prinsessegracht 4) naar een functionalistisch ontwerp van J.W.E.

Buijs en J.B. Lürsen.