Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Nijverheid in Gouda

betekenis & definitie

Nijverheid. De voorm. blekerij De Drie Notenboomen (Kattensingel 1-2) van de firma L.

Jaspers & Zn. is een wit gepleisterd fabrieksgebouw met mansardedak uit 1849. De poortvleugel heeft een gebosseerde bakstenen poortomlijsting en in het boogveld een gepolychromeerd reliëf.De blekerij Het Wapen van Amsterdam (Blekerssingel 58) werd in 1900 gebouwd voor M. Peeters, mogelijk naar ontwerp van H.J. Nederhorst. Het drielaagse neorenaissance-gebouw heeft een lage zolderverdieping (droogzolder) met gietijzeren roosters. Als directiewoningen dienden de ernaast gelegen panden Blekerssingel 55-57 in rijke neorenaissance-stijl. De voorm.

Koninklijke Goudsche Machinale Garenspinnerij (Turfsingel 32-34), waar onder meer lonten voor kaarsen werden gemaakt, werd gesticht in 1861. De in 1865 gebouwde fabriek ging in 1916 door brand verloren en werd vervolgens vervangen door het nog bestaande complex met rationalistische details naar plannen van J. Hartkamp. De garenspinnerij is tot 1981 in bedrijf gebleven. De langgerekte bedrijfshal met ijzeren spantconstructie en het kantoorgebouw zijn in 1984 verbouwd tot cultureel centrum.

De voorm. Plateelbakkerij Zuid-Holland (Raam 28-32), gesticht in 1898, draagt sinds 1903 deze naam en is bekend geworden om haar jugendstil-aardewerk. In de periode 1910-'20 heeft men diverse nieuwe bedrijfsruimten toegevoegd. Een van de oudste gebouwen is de houten kleischuur (Vest 2; circa 1900). De fabriekshallen aan de kant van de Raam (1918) gaan schuil achter historiserende klok- en trapgevels. De werkplaatsen hebben sheddaken met een houten constructie op gietijzeren kolommen.

De bedrijfswatertoren dateert van 1923. De voorm. kaasfabriek De Producent (Wachtelstraat 52) kwam tot stand voor de Coöperatieve Kaasproducentenvereniging tot Export van Volvette Goudsche Kaas onder Rijkskeurmerk (opgericht 1915). Van de fabriek resteren het enorme vierlaags kaaspakhuis met kleine getraliede vensters en het streng vormgegeven kantoorgebouw, beide gebouwd in 1919 naar ontwerp van P.D. Stuurman.

Andere en kleinere bedrijfsgebouwen zijn de asschuur Vest 30 (circa 1850), de graanmaalderij Vest 14 (circa 1900), de ijsfabriek met woonhuis Vest 202-204 van Willem Baken (1911) en verder de chocolade- en suikerwerkenfabriek Bonera (Lage Gouwe 218-224; circa 1920), de zeepfabriek Gouda (Kattensingel 9; circa 1935) en de steenhouwerij G. Polet & Zn. (Graaf Florisweg 120-124; circa 1935).