In de eerste helft van de 19de eeuw werden in Gouda vrijwel geen nieuwe huizen gebouwd.
Tot de weinige voorbeelden behoren de rond 1810 met empire-details uitgevoerde panden Hoge Gouwe 99 (gewijzigde kroonlijst), Peperstraat 74 en Hoge Gouwe 97 (deels gepleisterd) en verder het uit circa 1830 daterende huis Oosthaven 40, voorzien van een kroonlijst met tandlijst. Rond 1800 werd Markt 2 ingrijpend gewijzigd met een kroonlijst en een gebosseerde baksteengevel (winkelpui circa 1880). Het huis Hoge Gouwe 155, met mezzanino, werd circa 1850 gebouwd.
Het gepleisterde drielaags herenhuis Oosthaven 31 werd in 1856-'60 gebouwd voor zeepzieder Th.P. Viruly; het neoclassicistische ontwerp wordt wel toegeschreven aan W.C. van Goor. In 1892 werd het verkocht aan de Vereniging Centraal Israelitisch Oude Mannen- en Vrouwenhuis. Tot 1943 was het een Joods rusthuis, waarvoor in 1914 een nieuwe vleugel werd toegevoegd. Achter het gebouw staat een metaarhuisje uit 1899, dat na restauratie in 1994 dient als gedenkplaats. Sinds 1953 is het pand in gebruik als hervormd centrum (gerenoveerd 1989-'91). De rijk versierde attiek heeft men rond 1960 vervangen door de huidige sobere lijst.
Goede voorbeelden van de vanaf 1860 gebruikelijke gepleisterde gevels in eclectische vormen zijn te vinden bij Lage Gouwe 2 (middeleeuwse kern), Westhaven 42, Hoge Gouwe 115, 127 en 153. Van het dubbelpand Oosthaven 50-51 was oorspronkelijk alleen het middenrisaliet gepleisterd. Een gepleisterde benedenverdieping heeft het woningblok Turfmarkt 113-117, gebouwd in 1860 door timmerman A. Oudijk. Rond 1880 zijn de woningen Crabethstraat 57-67 (ontwerp H.J. Nederhorst), het herenhuis Kattensingel 4 en het huis Hoge Gouwe 71 uitgevoerd in schoonmetselwerk met eclectische stucwerkdecoraties.
Het pand Oosthaven 37a, bestaande uit twee in de 18de eeuw samengetrokken en verhoogde 17de-eeuwse huizen (Lodewijk XIV-plafonds) bezit een rijke eclectische gevel uit circa 1870. De rijke lijstgevel van Lage Gouwe 140 (circa 1870) heeft een middenrisaliet en aan weerszijden inrijpoorten naar het achtergelegen bedrijfsgedeelte. De laat-19de-eeuwse burgerwoningen Blekerssingel 18-22 zijn uitgevoerd in soberder, meer neoclassicistische, vormen met attiekvensters. Een sober neoclassicistisch ontwerp is ook het herenhuis Regentesseplantsoen 9 (circa 1890). Eclectische vormen met neorenaissance-elementen vertoont de in 1886 bij een verbouwing tot stand gekomen gevel van Oosthaven 63; opvallend is de verdiepingserker. Voorbeelden van woonhuizen in neorenaissance-stijl zijn Blauwstraat 10, Regentesseplantsoen 10, Crabethstraat 41-51 en Blekerssingel 74-76 (alle circa 1890).
In een combinatie van rijke neorenaissance- en chaletstijl-vormen ontwierp H.J. Nederhorst de huizen Regentesseplantsoen 28-29 en 30-32 (1898).
Een laat eclectisch voorbeeld (met jugendstil-invloeden) is het in 1902-'04 voor koopman J.L. Bruns opgetrokken smalle huis Lage Gouwe 166. Bijzonder in het interieur zijn de plafonds voorzien van papier-maché reliëfs met florale motieven en kwabstukken. Naar een eigen ontwerp van kaashandelaar E.T. den Hertog kreeg Oosthaven 67 in 1904 het huidige aanzicht met een opvallende verdiepingserker in jugendstil-vormen. De villa Punt 1 , opgetrokken in gele verblendsteen met hoektoren en inpandig balkon, kwam rond 1910 tot stand. Andere karakteristieke jugendstilvoorbeelden uit het begin van de 20ste eeuw zijn Turfmarkt 100 en 104, Regentesseplantsoen 22 (gepleisterd) en Blekerssingel 15-16.
Jugendstil- en rationalistische elementen vertonen Regentesseplantsoen 17-19 en 25-26 en Lage Gouwe 151-152.
Rond 1910 gebouwd zijn de dubbele villa's Sonnevanck/Rhuymzicht (Van Bergen IJzendoornpark 2-4), Van Bergen IJzendoornpark 1-3 en de villa's Van Bergen IJzendoornpark 11-15, alle met wit gepleisterde gevels en details in schoonmetselwerk. In ‘Um 1800’-stijl ontworpen zijn de riante Villa Honk (Van Beverninghlaan 38; 1910), gebouwd voor oud-Indiëganger Van Rijn van Alkemade, en de met zandstenen elementen versierde villa Van Beverninghlaan 36 (1916-'18).
Voor papierfabrikant A.J.J. Vos ontwierp J. Duynstee in zakelijk-expressionistische stijl het herenhuis Huize Elisabeth (Van Bergen IJzendoorpark 22; 1919).
