Engdorp, ontstaan op een uitloper van een oude stroomrug. De brink ten zuiden van de middeleeuwse kerk was vanouds een kruispunt van wegen.
De vondst van een Romeinse villa naast de kerk getuigt van een zeer oude bewoningsgeschiedenis. De kerk van Houten wordt reeds genoemd in het midden van de 9de eeuw.
De brink, nu Plein, is door een reconstructie in 1957 nogal ontluisterd.Langs de uitvalswegen heeft de kern van Houten zich verder ontwikkeld en zich vanaf 1900 sterk verdicht. In 1979 werd het dorp aangewezen als groeikern, wegens zijn ligging nabij Utrecht en aan de spoorlijn Utrecht-'s-Hertogenbosch. Sindsdien heeft het zich aanzienlijk uitgebreid. In 1983 begon de bouw van een geheel nieuw centrum ten noordoosten van de oude dorpskern en aan weerszijden van de spoorlijn met het nieuwe station. Het ‘Oude Dorp’ ligt nu excentrisch in de reeks nieuwbouwwijken rond het nieuwe centrum. De nieuwbouw en de aanleg van een rondweg hebben de infrastructuur rondom het oude dorp ingrijpend gewijzigd.
