Monumenten in Nederland: Overijssel

R. Stenvert, C. Kolman en Ben Olde Meierink (1998)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Het psychiatrisch ziekenhuis Brinkgreven in Deventer

betekenis & definitie

Het psychiatrisch ziekenhuis Brinkgreven (Brinkgreverweg 248), gelegen ten noordoosten van Deventer, ontstond in 1892 als buitengesticht van het provinciaal krankzinnigeninstituut, het St.-Elisabethsgasthuis, dat daartoe in 1875 de bestaande buitenplaats Brinkgreven had gekocht. Het hoofdgebouw van dit al in de 16de eeuw genoemde goed werd in 1787 gebouwd in opdracht van burgemeester Arnold Jacob Weerts.

In 1828 werd het gekocht door generaal G.M. Cort Heyligers, die het omstreeks 1838 in neoclassicistische vormen liet verbouwen.

Zijn dochter H.E.A. Eksteen-Cort Heijligers liet in 1858 voor hem en voor haar in 1857 overleden echtgenoot P.M.

Eksteen in het park een gedenknaald oprichten. Volgens het toen moderne paviljoensysteem verrezen in 1892 naar plannen van J.A.

Mulock Houwer en geneesheer-directeur W.H. Cox ter weerszijden van een centrale as twee maal drie paviljoens voor rustige, halfrustige en onrustige mannen respectievelijk vrouwen.

De parkaanleg was een ontwerp van L.A. Springer.

Aan het eind van de as verrees in 1913 de ziekenafdeling, paviljoen Kraeplin, met ‘Um 1800’-elementen naar plannen van J.D.

Gantvoort en W.P.C.

Knuttel. Op de as ontstond in 1937 het gemeenschapshuis Herman Simon, in traditionele vormen naar plannen van W.P.C.

Knuttel. In 1984-'86 sloopte men de zes oorspronkelijke paviljoens en verving men ze door nieuwbouw, waarbij slechts de neorenaissance-naamstenen bewaard bleven.

Tot het gesticht behoren de boerderij Pinel uit 1829 en de noordelijk buiten het terrein gelegen gestichtsboerderij Heihoeve (Spanjaardsdijk 86) uit 1908, naar plannen van J.D. Gantvoort.

Schuin aan de overzijde ontstond in 1930 Labor Sanat (Brinkgreverweg 135), een zelfstandige wooneenheid voor mannen. Raalterweg 9-23 zijn vier dubbele burgerwoningen uit omstreeks 1913, gebouwd voor het verplegend personeel en voorzien van de namen van de nimf Pomona en de klassieke godinnen Flora, Diana, Hebe, Aurora, Vesta en Hestia.