Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Schellingwoude (Amsterdam)

betekenis & definitie

Dit ten zuidoosten van Nieuwendam aan het Buiten-IJ gelegen dorp ontstond in de 14de eeuw. Na een periode van welvaart in de 15de en 16de eeuw bleef uiteindelijk een bescheiden dijkdorp over met binnendijks op een kunstmatige hoogte de kerk.

Het in 1916 aan de zijde van het Buiten-IJ gestichte marinevliegkamp Schellingwoude werd in 1940 vernield.Ter plaatse van een 17de-eeuwse kerk (hersteld 1835) kwam in 1866 naar plannen van G. Kater de huidige (Herv.) kerk (Wijkergouw 6) tot stand als een gepleisterde, driezijdig gesloten zaalkerk met houten geveltoren. Erbij staat een achtzijdige muziektent met koepeldak en houten borstwering (circa 1920). Tot de dorpsbebouwing behoren de houten stolpboerderij ‘Zeldenrust’ (Wijkergouw 3; circa 1870) en het in neorenaissance-stijl uitgevoerde forse woonhuis Noorder IJdijk 109 (circa 1890). De in 1870-'72 bij de aanleg van het Noordzee Kanaal gebouwde Oranjesluizen (Noorder IJdijk 63-65) zijn drie schutsluizen met elk een tussenhoofd en een uitwateringssluis. De sluizen zijn in 1902 aangepast, later grotendeels vernieuwd (gerenoveerd 1997-'99) en in 1995 uitgebreid met de Prins Willem Alexandersluis.

Bij de sluizen staat een voorm. hulppostkantoor met directeurswoning (1908) naar plannen van rijksbouwmeester C.H. Peters.