Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Nederlandsche Handelmaatschappij (Amsterdam)

betekenis & definitie

De Nederlandsche Handelmaatschappij (N.H.M.) werd in 1824 opgericht op initiatief van koning Willem I ter stimulering van de handel met Nederlands-Indië. In 1831 verhuisde de maatschappij naar Amsterdam (Herengracht 40) en in 1858 betrok men het kantoorgebouw Herengracht 466.

Bij een verbouwing in 1890 (A.L. van Gendt) werd de in 1766 opgetrokken zandstenen gevel van dit pand met delen van een Vingboons-huisgevel (1669-'71) hergebruikt en voegde men twee nieuwe traveeën toe (verbouwd 1904).Het nieuwe hoofdkantoor Vijzelstraat 32 (1919-'26) werd ontworpen door K.P.C. de Bazel in samenwerking met A.D.N. van Gendt (constructie). K. Bakker berekende de betonconstructie en voor de technische installaties adviseerde J.J.J. de Bruijn. Dit omvangrijke kantoorgebouw telt tien bouwlagen, waarvan de bovenste twee telkens iets terugspringen. Het betonskelet is bekleed met gevels van baksteen en graniet in blokpatroon boven een basement van donkere natuursteen. De lange voorgevel wordt verticaal geleed door vijf risalieten.

Rondom zijn tussen lisenen over de volle hoogte rechthoekige vensterparen geplaatst met daaronder meander-reliëfs. Door J. Mendes da Costa vervaardigde beelden (Azië en Europa) flankeren de bronzen deuren van de hoofdingang. Van L. Zijl zijn de beeldengroepen op de gevelhoeken (Scheepvaart, Handel en Nijverheid). Van H.A. van den Eijnde is de beeldengroep op de vierde verdieping, die drie gouverneurs-generaal van Nederlands-Indië verbeeldt (J.P.

Coen, H.W. Daendels en J.B. van Heutsz.). De werkvertrekken zijn gegroepeerd rond twee rechthoekige lichthoven met glazen dak. Ondanks een een inwendige renovatie en verbouwing (1972-'79, J.F. Berghoef) zijn veel interieurelementen behouden, waaronder enkele uit Herengracht 466 ingebrachte 18de-eeuwse interieuronderdelen in de vergaderzaal. Momenteel wordt het gebouw verbouwd tot gemeentearchief en bureau voor Monumenten en Archeologie. In 1964 ging de N.H.M. met de Twentsche Bank een fusie aan onder de naam Algemene Bank Nederland (A.B.N.) en in 1990 fuseerde deze tot ABN/AMRO.