Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De (Herv.) Ruïnekerk in Bergen

betekenis & definitie

(bij Raadhuisstraat 2), gelegen op een ommuurd kerkhof, bestaat uit een vijfzijdig gesloten koor met dakruiter en houten portaal naast de ruïne van het oorspronkelijke driebeukige schip.

Ter plaatse van een kapel bouwde men na het mirakel van Bergen (1422) een forse laat-gotische bedevaartskerk met toren. Deze kerk uit het tweede kwart van de 15de eeuw werd in 1574 verwoest, waarbij de toren geheel verdween en van het schip wat muurresten met hoek- en negblokken en een laat-gotisch tufstenen poortje overbleven. Het koor werd herbouwd in 1594-'97. Naast de behouden 15de-eeuwse noordkapel verrees een uitbouw aan de zuidzijde (jaartalankers ‘1595’). Bij de restauratie in 1955-'61 (C.W. Royaards) heeft men het koor met één travee uitgebreid (ankers ‘1958’) en is een pseudo-18de-eeuws houten portaal toegevoegd.

Dit portaal is ten behoeve van de bouw van dienstruimten in 2002-'03 enige meters naar het westen verplaatst. In de dakruiter hangt een carillon (1970).

Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf op 15de-eeuwse gebeeldhouwde kraagstenen. Tot de inventaris behoren een overhuifde herenbank voor de familie Studler van Surck (midden 17de eeuw) en een preekstoel (1775). De noordkapel bevat de grafkelder van de heren van Bergen, en is afgesloten met een hekwerk voorzien van corinthische pilasters (midden 17de eeuw). De in chaletstijl uitgevoerde pastorie (Hoflaan 1; circa 1890) is ontworpen door W.F. Ducroix.