Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Bentveld (gemeente Bloemendaal/Zandvoort)

betekenis & definitie

Deze wijk ten westen van Aerdenhout is tot stand gekomen op de vanaf 1907 opgedeelde buitenplaats Klein Bentveld en vanaf 1928 op de buitenplaats Groot Bentveld. De buitenplaats Groot Bentveld (Groot Bentveld 1) ontstond bij een laat-16de-eeuwse boerderij.

Het tweebeukige en tweelaagse buitenhuis met overwelfde kelder en opkamer stamt uit circa 1625 en werd rond 1650 uitgebreid met een keuken (noordzijde). Het oostelijke gedeelte van het hoofdhuis kreeg rond 1740 een verdieping.

Achter het huis staan twee eenlaagse vleugels aan weerszijden van een plaats. De in de kern uit circa 1700 daterende noordvleugel werd bij een verbouwing in 1740 met een tussenlid aan het hoofdgebouw verbonden.

Toen verrees ook de zuidvleugel ter plaatse van de oude boerderij. Rond 1800 zijn aan beide vleugels aanbouwen toegevoegd.

Het omringende park werd in 18de eeuw gewijzigd.Bij de Merellaan, de oorspronkelijke oprijlaan, staat een toegangshek met smeedijzeren hekwerk (1713). Op de opgesplitste buitenplaats Klein Bentveld (Bentveldsweg 142) liet C.J. van Tienhoven in 1923 het huidige landhuis met pronkrisaliet in Nieuw Historiserende stijl bouwen naar ontwerp van A. de Maaker. De uit circa 1740 daterende achtzijdige theekoepel op het terrein (bij Zwarteweg 4) komt van de voorm. buitenplaats ‘Bosch en Hoven’ te Heemstede (geplaatst 1927). Verder zijn er een koetshuis met paardenstalling (Zwarteweg 2; 1887), een toegangshek met daarnaast het voorm. jachthuis (Bentveldsweg 144; verbouwd en uitgebreid 1910) en ten slotte een portierswoning (Bentveldsweg 136; 1923, A. de Maaker). Van na de opdeling dateert ook het in landhuisstijl uitgevoerde landhuis (Zwarteweg 4; 1937, F. den Tex).

Tot de overige bebouwing van Bentveld behoort de wit gepleisterde voorm. duinboerderij Sparrenlaan 1-3, gebouwd begin 18de eeuw en rond 1800 voorzien van een aangebouwd zomer- of bakhuis. Interessante woonhuizen zijn het met mansardedak uitgevoerde houten huis ‘Lommerhoeve’ (Sparrenlaan 27; 1881) en de door J.A.G. van der Steur ontworpen landhuizen ‘Berkhoeve’ (Langelaan 11; circa 1900) en Pentislaan 1 (1905) met opvallende verdiepingserker. Verder zijn er nog het door K.P.C. de Bazel voor beeldhouwer F.B. Roorda ontworpen landhuis ‘Elsduin’ (Zuidlaan 5; 1908) en het in Nieuw Historiserende stijl door J. London ontworpen landhuis ‘Bosch en Land’, (Langelaan 1; circa 1905) met klokgevel en hoektorentje. In expressionistische stijl en met siermetselwerk uitgevoerd zijn de voor J.

Visser jr. gebouwde atelierwoning ‘De Bremhaag’ (Zandvoortselaan 309; 1918, J.A. Visser) en het met riet gedekte landhuis ‘Marja’ (Langelaan 3; circa 1920). De R.K. St.-Antonius van Paduakerk (Sparrenlaan 9) werd in 1921-'22 gebouwd als noodkerk naar plannen van J.Th.J. en P. Cuypers. Deze deels in hout uitgevoerde eenvoudige zaalkerk in zakelijk-expressionistische stijl heeft inwendig houten gewelven met schilderingen van de kunstenaars Scheers, I.

Gyernek en Jos. Lelyveld. Het beeldhouwwerk is van M. Andriessen en J. Verdonk.