Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Woonhuizen in Hattem

betekenis & definitie

Vooral langs de Kerkstraat, de Ridderstraat en de Dijkstraat staan diverse huizen die achter de gepleisterde 19de- of vroeg-20ste-eeuwse gevels een veel oudere kern verbergen. Een enkel pand dateert nog uit de 15de eeuw.

Het laat-middeleeuwse dwarse pand Ridderstraat 13 heeft een hoog zadeldak tussen zijtopgevels. Het huis is in 1629 ingrijpend verbouwd.Een laat-middeleeuwse kern heeft verder het huis Markt 3-4, waarvan de voorgevel in de 19de eeuw is gepleisterd. Het van oorsprong 16de-eeuwse huis Kerkplein 16 gelegen achter het koor van de Herv. kerk heeft eveneens een in Hattem gepleisterd 19de-eeuws uiterlijk. Dit dwarse pand was rond 1800 in gebruik als Latijnse school en later als Franse kostschool. Laat-middeleeuws of 16de-eeuws is verder het Pand der Liefde (Adelaarshoek 3), een fors dwars pand met kloostervensters en een hoog zadeldak. De in 1626 vernieuwde, rijke maniëristische voorgevel heeft boven de ingang een bakstenen arkel op geprofileerde consoles. Het gepleisterde, in de kern laat-middeleeuwse Daendelshuis (Kerkhofstraat 9-11) bestaat uit een dwars pand met aan de achterzijde twee haakse vleugels.

De oostelijke, drielaags vleugel is in 1618 voorzien van een in- en uitgezwenkte topgevel met natuurstenen dekplaten en een toppilaster. Het tweebeukige eenlaagspand Achterstraat 48 heeft achter het linker deel een waarschijnlijk vroeg-16de-eeuws, hoger achterhuis.

Het van de straat terug liggende, vrijstaande pand Het Hooge Huis (Korte Kerkstraat 14) is een adellijk stadshuis op L-vormige plattegrond. Het westelijke deel, met natuurstenen waterlijst en vensters met geblokte ontlastingsbogen, zal uit het tweede kwart van de 17de eeuw dateren. De nu gepleisterde oostelijke vleugel is rond 1660 toegevoegd. Het achterste deel, de zogenaamde ‘Homoetkamer’, bevat een fraai stucplafond uit circa 1870. Het gebouw is in 1988 gerestaureerd en in appartementen opgedeeld. De voorm.

Stichting van Nicolaas Staal (Kerkstraat 9) is een in 1663 gebouwd diep pand met gezwenkte en van pilasters voorziene topgevel. De huidige bepleistering dateert van een gevelwijziging in 1889. Het gebouw werd in 1805 geschikt gemaakt voor huisvesting van bejaarden. Verder is er nog een aantal huizen met een 17e-eeuwse, meestal van waterlijsten voorziene, puntgevel. Uit de 18de-eeuw dateren enkele gevels met gezwenkte toppen, zoals die van Achterstraat 10. Voorbeelden van 18de-eeuwse klokgevels zijn te vinden bij Achterstraat 12 en Ridderstraat 3 (1724).