Merlijn Veltman

Graduate Student (RMA) at Utrecht University

Gepubliceerd op 08-12-2017

Romeinse Recht

betekenis & definitie

Het Romeinse recht is de collectie wetten die van toepassing was in het Romeinse Rijk. Het heeft verschillende vormen, waaronder wetten genoemd in oraties van redenaars zoals Cicero of de door Keizer Justinianus samengestelde Codex Justinianus. De laatstgenoemde heeft een belangrijk aandeel geleverd bij de vorming van het continentale rechtssysteem.

De vroegste bron voor het Romeins Recht zijn de Twaalf Tafelen, uit 451 v. C. Deze wetten zijn indirect overgeleverd in de geschriften van juristen zoals Cicero en Gellius. Later, tijdens de Republiek, ontstaat er een grote rechtscultuur, waarin leden van gegoede families juridisch advies gaven. Tijdens de latere Republiek (2de/1ste eeuw v. C.) komt er meer inzicht in Romeins recht, via bijvoorbeeld de pleitredes van Cicero. Onder het Keizerrijk verschijnen er juristen, d.w.z. redenaars geschoold in de retoriek, op die de keizers van juridisch advies voorzien. Van de jurist Gaius is bijvoorbeeld een wettelijk leerboek, de Instituten, geheel overgeleverd. Tijdens het Keizerrijk hadden de keizers alle macht en konden naar eigen wil en inzicht wetten opstellen en ten uitvoer brengen.

Het Romeins recht is opgedeeld in verschillende onderwerpen. Veel van deze worden vandaag nog gebruikt binnen het recht. Het belangrijkst is privaatrecht. Ook bestaan er staatsrecht en volkerenrecht. Het Romeins recht groeide mee met het rijk, en hoe groter het werd, hoe gecompliceerder de rechtspraak.

Het grootste deel van Romeins recht bestond uit privaatrecht. Dit recht houdt zich bezig met de verhandelingen tussen personen en hun goederen. Het was gebaseerd op casuïstiek, waarin discussies over het abstracte recht uit de weg werden gegaan voor duidelijke voorbeelden van het recht in de praktijk. Men spreekt eerder over een botsing tussen twee karren, dan over abstracte schade. Het Romeins privaatrecht heeft veel invloed gehad op hedendaags privaatrecht, zovéél, dat het nog steeds deel is van cursussen in privaatrecht.