Oedipus-complex

betekenis & definitie

libidineuze binding van een man aan zijn moeder, gepaard met ambivalente instelling met concurrentiegevoelens ten opzichte van zijn vader. De Weense psychiater Sigmund Freud heeft deze psychoanalytische term geïntroduceerd en genoemd naar Oedipus, de mythologische koning van Thebe. Het Elektra-complex is de vrouwelijke pendant.

In de Griekse mythologie is Oedipus de zoon van de Thebaanse koning Laius en Iokaste. Toen het Delfisch orakel Laius voorspeld had dat, wanneer zijn vrouw een zoon zou baren, deze hem zou doden, liet de vader het prinsje met doorboorde voeten in het Kithairongebergte te vondeling leggen. Het jongetje werd door een Korinthische herder gevonden, die hem naar Polybos, de koning van Korinthië, bracht. Aan het koninklijk hof, waar hij zijn opvoeding genoot, kreeg hij om zijn gezwollen voeten de naam Oedipus (Gr. oidipous = gezwollen voet).

Oedipus, die in de loop der jaren nieuwsgierig naar zijn afkomst was geworden, begaf zich op een goede dag naar Delfi om het orakel te raadplegen.

De Pythia gaf hem geen direct antwoord, maar sprak alleen: ‘Gij zult uw vader doden en uw moeder huwen.’ Ontdaan trok hij verder, op weg naar Thebe. Op die reis ontmoette hij een grijsaard, die hij in een twist om het leven bracht. De nietsvermoedende Oedipus had zijn eigen vader Laius vermoord. In Thebe aangekomen redde hij de stad van de Sfinx, een verschrikkelijk monster dat iedere inwoner doodde die het in zijn klauwen krijgen kon. Als beloning voor zijn dappere daad verwierf Oedipus de koningskroon, waarna hij trouwde met Iokaste, zijn moeder.

Na lange tijd hoorde Oedipus van de blinde ziener Teiresios de ware toedracht. Iokaste pleegde zelfmoord en met de spelden van haar kleed stak Oedipus zich de ogen uit. Als blinde zwerveling trok hij, vergezeld van zijn dappere dochter Antigone, de wereld in. Op wonderbaarlijke wijze werd hij later onder de góden opgenomen (Ramondt).

Het verhaal is vooral bekend geworden door het toneelstuk Oedipus Rex van Sophokles, de Griekse tragediedichter in de vijfde eeuw voor Christus.