masochisme

betekenis & definitie

psychische gesteldheid waarbij het ondergaan van vernedering en lichamelijke mishandeling een noodzakelijk middel is tot seksuele bevrediging. De afwijking is genoemd naar de Oostenrijkse schrijver Leopold von Sacher-Masoch (1836-’95).

Von Sacher-Masoch, zoon van een commissaris van politie in Lemberg en daarna in Praag, studeerde rechten in Lemberg, waar hij later enige jaren hoogleraar was. Spoedig wijdde hij zich echter geheel aan de literatuur en publiceerde hij een tachtigtal boeken. Van 1882 tot 1885 gaf hij in Leipzig het internationale tijdschrift Auf der Uöhe uit. Later vestigde hij zich in Parijs, waar hij voor Franse tijdschriften schreef.

De jonge Leopold had een nogal turbulente jeugd. Regelmatig woonde hij openbare geselingen en terechtstellingen bij. Eén gebeurtenis uit die jaren zou hij nooit meer vergeten. Op het kasteel van vrienden van zijn ouders was hij getuige van het overspel van de vrouw des huizes. Betrapt door haar echtgenoot ontstak de vrouw in woede en ze ranselde hem dusdanig met een zweep dat Leopold, die aan de deur stond te luisteren, het kermen van de man van nabij hoorde. Het klappen van de zweep en de kreten van de man bleven hem altijd bij. Waren het kreten van pijn of van wellust? (Frischauer).

In 1870 zal hij deze jeugdervaring verwerken in zijn roman Venus im Pelz. Wanda, de ‘Venus in bontjas’, hoofdpersoon in de roman, genoot ervan haar minnaar, de rijke landedelman Severin von Kusiemski, tot bloedens toe met een zweep te geselen. Tevens moest de man bevestigen dat de door haar hand veroorzaakte pijn hem wellust bereidde. Niet alleen de pijn, ook de vernedering moest de wellustige begeerte nog versterken. Het boek baarde veel opzien en had grote invloed: ‘Tussen de advertenties in Duitse kranten verschenen kernachtige oproepen als “Severin sucht seine Wanda”.’ (Sanders)

De Duitse psychiater Richard von Krafft-Ebing (1840-1902) beschreef als eerste na lezing van de roman de seksuele aberraties onder de term ‘masochisme’ in zijn fundamentele Psychopathia sexualis.

Ook von Sachers eigen geslachtsleven werd door deze perversiteit gekenmerkt. Zijn eerste maitresse, de mooie Anna von Kottowitz, kreeg echter al spoedig genoeg van zweep en roede en verliet hem. Leopold wilde haar echter niet zonder meer laten gaan; eerst moest zij om hem te vernederen met een andere man slapen. Met zijn tweede vriendin, Fanny Pistor, die voor de roodharige Wanda model stond, sloot hij een contract dat hem voor zes maanden tot haar slaaf maakte. Van haar kant moest Fanny beloven zich zo vaak mogelijk in bont te hullen, zeker wanneer ze in een wrede stemming was. Wanneer ze per trein gingen, reisde Fanny eerste, hij derde klas. Ze bedroog hem met andere mannen, was wreed en despotisch, kortom voor von Sacher was de relatie een groot succes. In de Wiener Figaro van 1879 verscheen een karikatuur van von Sacher-Masoch. Onder de titel ‘Zijn Muze’ beeldde Carl von Spur de in bont gehulde Fanny met zweep af, aan haar voeten de geknielde Leopold (Frischauer).

Tweemaal schijnt von Sacher-Masoch getrouwd te zijn geweest. Zijn eerste vrouw, Aurora, scheidde van hem, waarna hij met zijn secretaresse in het huwelijk trad. In dit huwelijk schijnen geen excessen meer te zijn voorgekomen. Temidden van zijn jonge gezin stierf hij in maart 1895 te Ündheim.