condoom

betekenis & definitie

sluifje van dun rubber of kunststof dat over de penis geschoven kan worden ter voorkoming van infectie of bevruchting bij de coïtus; preservatief (Van Dale).

Hoewel de Romeinen het preservatief reeds kenden en de Italiaanse anatoom Gabriël Fallopius (1523-’62) al beschermende hulsels ter voorkoming van syfilis aanbevolen had, is de Engelse arts Daniël Turner, lid van het Londense College of Physicians, de eerste die sprak van het ‘condum als het beste, zo niet het enige preservatief’ (Sanders). In zijn in 1717 verschenen boek Syphilis, a Practical Treatise on the Venereal Disease is volgens hem een zekere dokter Condun of Condom de mogelijke uitvinder. Volgens de Engelsen zelf was het afkomstig van de Franse arts Condun. Ze noemden het voorbehoedmiddel French letter. De Fransen spraken van een capote anglaise en gunden de Engelse arts Condom de eer van de uitvinding. Volgens het verhaal dat Sanders ons in zijn Eponiemenwoordenboek geeft, kreeg Condom van de Engelse koning Karel II de opdracht iets te bedenken wat het aantal koninklijke bastaarden zou kunnen beperken. Condom adviseerde de koning om, wanneer hij het bed met zijn minnaressen deelde, zijn penis met een dichtgeknoopte dierendarm te omhullen. Het Erotisch Woordenboek van Heestermans noemt de zeventiende-eeuwse arts Conton (sic) als ontdekker. Hoogstwaarschijnlijk, aldus Sanders, moet het verhaal naar het rijk der fabelen verwezen worden en is de dichtgeknoopte dierendarm later bij toeval door een arbeider van een slachthuis ontdekt. Ook het verhaal van de Engelse schrijver James Boswell (1740-’95), die tijdens zijn korte verblijf in Nederland bij zijn veelvuldige bezoeken aan de Amsterdamse bordelen nog steeds van een linnen condoom - zijn ‘wapenrusting’ (armour) - gebruik maakte, kan erop duiden dat het darmpreservatief in die jaren nog geen gemeengoed was. Lang zou het echter niet duren. In 1768 verkocht de Haagse boekverkoper Mathijs Mordechay Cohen niet alleen lichtzinnige lectuur, maar ook ‘condons met lintjes’, die hij zelf van lamsblazen maakte (Noordam). Condun of Condom ten spijt is het waarschijnlijker dat het woord ‘condoom’ is afgeleid van het Latijnse condus, wat ‘vergaarbak’ betekent.