Vlaams dichter (ca.1225–ca.1300). De meest veelzijdige en meest productieve auteur uit onze middeleeuwse literatuur was een Vlaming van wie alleen de voornaam met zekerheid bekend is en die ‘van Maerlant’ wordt genoemd, ofwel naar een plaatsje bij Den Briel waar hij misschien een aantal jaren heeft gewoond, ofwel naar een gebied bij Brugge waar hij waarschijnlijk is geboren. De 14e-eeuwse dichter Jan van Boendale gaf hem de eretitel ‘de vader der Dietscher dichtren algader’.
Van Maerlant staat op de grens van de oude ridderlijk-epische literatuur en de nieuwe burgerlijk-didactische literatuur. Zijn oudste epische werken zijn allemaal ridderromans: Keltische als Torec, Historie van de Grale en Merlijns boek, klassieke als Alexanders geesten (daden) en Historie van Trojen. Al deze boeken – waarvan er sommige heel lang zijn; het laatste telt bijvoorbeeld ongeveer 40.000 versregels – werden geschreven tussen 1255 en 1265.
De drie Keltische romans zijn zuiver verzonnen verhalen en gebaseerd op Franse bronnen. Met zijn twee klassieke romans pretendeerde Van Maerlant echter eerder een didactische geschiedschrijving te leveren dan een verzonnen episch werk. Voor deze romans baseerde hij zich niet op Franse boeken maar op Latijnse, waarvan hij – ten onrechte – aannam dat ze betrouwbaarder waren. ‘Wat Wals (= Waals, Frans) is, vals is,’ schreef hij.
De werken na ca. 1265 zijn allemaal leerdichten gebaseerd op Latijnse bronnen; ‘nutscap ende waar’ was voortaan zijn leuze. Der naturen bloeme (‘Schoonheden van de natuur’, ca. 1265) is een soort encyclopedie over de levende en dode natuur. De Rijmbijbel (ca. 1270) is een bewerking in ongeveer 40.000 versregels van het Oude en Nieuwe Testament. Wrake van Jerusalem (ca. 1270) beschrijft de oorlog tussen de joden en de Romeinen in de eerste eeuw na Christus en is dus een soort aanvulling op de Bijbelbewerking. Sinte Franciscus’ leven (ca. 1280) is een biografie van de Heilige Franciscus. Spiegel historiaal is een onvoltooide wereldgeschiedenis, waarmee Van Maerlant in 1288 na 91.000 versregels ophield; het werk werd voortgezet door Philip Utenbroeke en Lodewijk van Velthem.
