Literatuur, Geschiedenis en Theorie

J.A. Dautzenberg (2009)

Gepubliceerd op 06-02-2017

dramatiek

betekenis & definitie

De overkoepelende term voor alle toneelstukken. Een toneeltekst bestaat in principe alleen uit de zinnen die acteurs tegen elkaar moeten zeggen, hoewel sommige schrijvers ook korte ‘toneelaanwijzin­gen’ geven als ‘Loopt naar het midden’ of ‘Kijkt heel verbaasd’ (enscenering).

Er wordt dus niet óver personen verteld zoals in epiek, maar de personen tonen zichzelf door hun gesprekken en handelingen. (Het Griekse woord ‘drama’ betekende oorspronke­lijk ‘handeling’ en kreeg later de betekenis van ‘toneelstuk’.)

Van oudsher verdeelt men de dramatiek in twee genres. De tragedie of het treurspel was oorspronkelijk een ernstig toneelstuk in vijf bedrijven dat zich afspeelde in hogere kringen; tegenwoordig noemt men elk toneelstuk met een tragische afloop een tragedie. De komedie of het blijspel was oorspronkelijk een vrolijk toneelstuk in drie bedrijven dat zich afspeelde onder de burgerij; tegenwoordig is het de aanduiding voor elk vrolijk stuk.

Hiernaast zijn er nog enkele genres, die varianten zijn op deze twee: een klucht is een kort toneelstuk met weinig verfijnde humor; een tragikomedie is een toneelstuk dat afwisselend ernstig en vrolijk is; een melodrama is een romantisch-sentimenteel stuk vol verrassende wen­dingen en sensationele theatereffecten (bijv. het optreden van spoken); de term heeft een negatieve klank gekregen en is tegenwoordig min of meer synoniem met ‘draak’. De overkoepelende term voor al deze stukken is drama of toneelstuk. (Overigens wordt ‘drama’ ook wel gebruikt als synoniem voor tragedie.)