Gepubliceerd op 13-06-2017

MacDonald, James Ramsay (1866-1937)

betekenis & definitie

Brits politicus; premier in 1924 en van 1929-35.

Ramsay MacDonald was afkomstig uit Schotland. Hij begon zijn loopbaan als onderwijzer en journalist. In 1900 nam hij deel aan de oprichting van de Labour Party. In 1906 werd hij in het Lagerhuis gekozen, waar hij in 1911 fractieleider van Labour werd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog stelde hij zich pacifistisch op. Hij verloor veel populariteit door zijn voorkeur voor onderhandelingen met de Duitsers in plaats van oorlogvoeren. In 1924 werd MacDonald opnieuw in het Lagerhuis gekozen. In januari 1924 vormde hij het eerste Labour-kabinet. Als minister van Buitenlandse Zaken voerde hij een gematigd beleid tegenover Duitsland. In november viel MacDonalds regering op de Zinovjev-affaire. Als hoofd van de Komintern zou de Sovjetpoliticus Zinovjev tijdens de Britse verkiezingscampagne van 1924 een brief hebben geschreven. Deze brief riep de Britse communisten op revolutionaire activiteiten in het leger en in Ierland te ontplooien. Hoewel de brief niet aan de socialisten, maar aan de kleine Communistische Partij was gericht, ontstond er een `anti-rode' stemming in het land. De brief droeg daardoor bij aan de zware verkiezingsnederlaag van de Labour Party. Overigens is het de vraag of de brief die in de Daily Mail werd gepubliceerd echt was. Het origineel is nooit boven water gekomen.

Na de verkiezingsoverwinning van Labour in mei 1929 kwam het tweede kabinet MacDonald tot stand. De in 1927 door de Conservatieve regering verbroken diplomatieke betrekkingen met de Sovjetunie werden toen hersteld. In augustus 1931 trad de regering af vanwege begrotingsproblemen die door de sterk groeiende werkloosheid werden veroorzaakt. Om de economische crisis te kunnen bestrijden, vormde MacDonald met de Conservatieven en Liberalen een nationaal kabinet, dat tot juni 1935 standhield. MacDonald trad toen wegens gezondheidsredenen af als premier. Hij maakte nog wel deel uit van het kabinet van zijn opvolger Baldwin.

MacDonald was nauw betrokken bij de buitenlandse politiek, met speciale interesse voor ontwapening. Hij onderkende onvoldoende de dreiging van het nationaal-socialisme; hij geloofde sterk in collectieve veiligheid door de Volkenbond.