De eerste Gemeenschap in het brede kader van de West-Europese samenwerking na de Tweede Wereldoorlog.
In 1950 lanceerde de Franse minister van Buitenlandse Zaken Robert Schuman het plan de kolen- en staalproductie van Frankrijk en West-Duitsland onder één gemeenschappelijke autoriteit te brengen. Andere Europese landen konden zich bij dit initiatief aansluiten. Het samenvoegen van de Franse en West-Duitse kolen- en staalproductie zou een oorlog tussen beide landen onmogelijk moeten maken. Bovendien werd West-Duitsland hierdoor ingeschakeld bij de wederopbouw van Europa.
Bij het Verdrag van Parijs (18 april 1951) richtten Frankrijk, West-Duitsland, Italië en de Benelux-landen een Gemeenschap op, die als voornaamste doel het gemeenschappelijk beheer van de zware industrie had. In 1952 keurden de parlementen van de zes betrokken landen het verdrag goed. De EGKS begon op 10 augustus 1952 te functioneren.
Een EGKS-parlement controleerde de Gemeenschap. Deze zogeheten Gemeenschappelijke Vergadering telde 78 afgevaardigden, die afkomstig waren uit de parlementen van de lidstaten. Naast de Gemeenschappelijke Vergadering functioneerde een Raad van Ministers. De uitvoerende macht kwam in handen van de Hoge Autoriteit, die supranationale macht bezat, dat wil zeggen beslissingen kon nemen die bindend waren voor de lidstaten. In februari 1958 ging de Gemeenschappelijke Vergadering van de EGKS in het Europees Parlement op. Vanaf 1 juli 1967 maakte de EGKS deel uit van de Europese Gemeenschap en vanaf 1 november 1993 van de Europese Unie.
Hoewel vooral de naam van Schuman aan de EGKS is verbonden, werd het meeste voorbereidende werk door de Franse politicus Jean Monnet gedaan. Hij was ook de eerste voorzitter van de Hoge Autoriteit van de EGKS (1952-55).
De EGKS heeft onder meer tot taak de financiering van de investeringen van de mijn- en staalindustrie te vergemakkelijken. Ze kan ook kredieten aan ondernemingen toekennen om arbeidskrachten aan het werk te houden die door een efficiëntere bedrijfsvoering hun baan hebben verloren. Het werk van de EGKS wordt gefinancierd door heffingen op de productie.
