Het door de binnengedijkte Waal gemarkeerde, oostelijk deel van het sterk verstedelijkte eiland IJsselmonde. In tegenstelling tot het overgrote deel van IJsselmonde is dit gebied sinds de late Middeleeuwen onafgebroken bewoond gebleven. De waard beslaat een oppervlakte van 37 km2, terwijl IJsselmonde als geheel ruim 100 km2 inneemt.
De ondiepe ondergrond van de Zwijndrechtse Waard is voornamelijk vanuit twee rivierarmen afgezet. De ene rivierarm flankeerde het gebied aan de noordoost-, noord- en noordwestzijde, de andere voornamelijk aan de zuidkant.
De noordelijke rivierarm was in feite de voortzetting van de vroeger Merewade genoemde
Merwede, die in vroeghistorische tijd via het tracé van de Noord en Waal naar de Oude Maas liep. De zuidelijke rivierarm was de grotendeels bij de Sint Elisabethsvloed van 1421 verdwenen Dubbel, waarvan de Devel de benedenloop, maar ook (tijdelijk) een nevengeul kan zijn geweest. Enkele delen van de Oude Maas zijn mogelijk uit het Dubbelsysteem ontstaan. Dit geldt zeker niet voor het deel van de Oude Maas tussen Zwijndrecht en Dordrecht, dat uit een overloopgeul van de Merewade voortkwam. Dit deel van de Oude Maas werd pas in de loop van de dertiende eeuw een volwaardige rivierarm en heeft dan ook geen grote bijdrage aan de vorming van de Zwijndrechtse Waard geleverd.
