Lexicon van de Nederlandse Landstreken

dr. H.A. Visscher (2002)

Gepubliceerd op 24-02-2017

Zeevang

betekenis & definitie

Het vrijwel overal als grasland in gebruik, venig polderlandschap tussen de Beemster, Purmer, Markermeerkust en Edam. De huidige naam van het gebied ontstond uit Sevenvanc(k), waarmee de zeven (lint)dorpen van de streek werden aangeduid.

Evenals gebieden met een vergelijkbare natuurlijke gesteldheid is de Zeevang bloksgewijs vanuit weteringen of stroompjes verdeeld in evenwijdige strookvormige kavels en werden die door dwarssloten geperceleerd. Zoals bij een dergelijke wijze van occupatie gebruikelijk was, kwamen de boerderijen aan het begin van de kavels te staan en ontstonden aldus lintdorpen. Aan de noordkant ligt het lintdorp Beets langs een ernaar genoemde lange dijk. Westelijk van de oude dorpskerk liep deze dicht langs het grote water waaruit de droogmakerij De Beemster voortkwam. Oostelijk van de kerk flankeert de dijk de kanaalachtige uitwatering van Kennemerland. Op korte afstand van de voormalige Zuiderzee werd deze door een dam met sluis van het buitenwater gescheiden. Bij deze dam ontstond de kleine nederzetting Schardam. Enkele kilometers zuidelijker flankeren Oosthuizen en Etersheim een kilometerslange bochtige dijk. Het zuidwestelijk deel van die oude waterkering lag langs het uitgestrekte water waaruit de Beemster voortkwam.
Tussen Oosthuizen en het IJsselmeer bleef het WNW-OZO georiënteerde Warder nog lang een typisch waterlintdorp, dat langs de wetering waaraan het ontstond slechts door een (verhard) voetpad was ontsloten. Zuidwestelijk van het lintdorp reikten de erbij behorende strookvormige kavels tot het bochtige, naar Edam lopende stroompje de IJe. Aan de andere kant van dit riviertje ligt het gebied van het nnw-zzo georiënteerde lintdorp Middelie.
In het uiterste zuidwesten van de Zeevang markeert het dijklintdorp Hobreede de korte noordoostkant van een kleine polder langs de Beemster.
De zuidwestrand van de Zeevang wordt gemarkeerd door een bochtige Middeleeuwse kade, die de Purmer en Beemster met elkaar verbindt. Langs deze dijk ontstond de nederzetting Kwadijk. Oostelijk van dit lintdorp ligt de kadebuurtschap Axwijk bij de Beemster.
Enkele meertjes bij de dijk langs het Markermeer herinneren nog aan doorbraken van deze waterkering en de erosieve kracht van het vervolgens binnenstromende Zuiderzeewater. De meertjes worden braken genoemd.
Een historische verbinding die de Zeevang doorsneed was de trekvaart Hoorn - Oosthuizen - Edam. Langs de westelijke oever ervan werd later een verharde weg aangelegd, die de voorloper zou worden van de huidige N247.
Tussen Oosthuizen en Kwadijk wordt de polder gesneden door de spoorlijn Hoorn - Purmerend.
De Zeevang behield vrijwel geheel een uitgesproken landelijk karakter. Wel ondergingen Oosthuizen en Edam er een uitbreiding van enige betekenis. Bovendien wordt het uiterste noorden van de streek tegenwoordig over korte afstand door de autosnelweg A7 gesneden. Sinds 1970 ressorteert de Zeevang onder één gemeente.