Een complex in oorsprong natuurlijke meren noordoostelijk van Leiden. De plassen worden grotendeels omgeven door als grasland in gebruik open polderlandschap met verspreide boerderijen, ten dele min of meer onregelmatige kavels en een aantal rivierachtige wateren met een sterk wisselende breedte.
Het gebied van de Kager Plassen ligt in de zone van ons land waar de laatste duizenden jaren geruime tijd vrij algemeen veenvorming mogelijk was. In het deel van de zone waar het onderhavige gebied is gelegen, drong na de Romeinse Tijd vanuit het zuidwesten water van de Noordzee binnen, dat het veen plaatselijk wegsloeg en overigens met wat klei overdekte. De afslag leidde tot een verwijding van de door het gebied lopende laaglandstromen, waarbij langgerekte meren ontstonden. Deze zouden later in de Middeleeuwen nog verder uitgroeien en in het noordwesten van het gebied een vrijwel aaneengesloten geheel gaan vormen, waarvan de afzonderlijke delen tenslotte nog slechts door (schier)eilanden van elkaar waren gescheiden. Waar het veen door wat klei werd overdekt ontstonden kreekjes. Restanten daarvan zijn de bochtige loten, die sommige percelen nog begrenzen.
Al met al kan het gebied van de Kagerplassen worden gekarakteriseerd als een voormalig kwelderlandschap met kleine kreekrestanten en veenafslagmeren. Aan de zuidwestkant is een situatie met veel bochtige slootjes de afgelopen jaren echter grotendeels verdwenen door bebouwing en ontzanding. Door de bebouwing ontstond onder andere de grote Leidse Merenwijk, terwijl de ontzanding tot een zuidwestelijke uitbreiding van de Kager Plassen leidde.
Met name het westelijk deel van het gebied van de Kagerplassen behoort tot de gemeente Warmond, waarvan de gelijknamige hoofdkern op een natuurrijke strandwal is gelegen.
Verder naar het oosten ressorteert het plassengebied onder de uitgestrekte landelijke gemeente Alkemade. In dit gebiedsdeel liggen de buurtschappen Kaag, Zevenhuizen en Oude Ade.
