[elektriciteit]
Contracten voor de levering van elektriciteit op de in artikelen 17 en 18 van de Elektriciteitsrichtlijn genoemde voorwaarden met een in aanmerking komende afnemer in het net van een andere lidstaat mogen niet worden verboden indien de betrokken afnemer in beide netten als een in aanmerking komende afnemer wordt aangemerkt (artikel 19, vijfde lid, onderdeel a, Elektriciteitsrichtlijn.). A contrario mag een transactie worden geweigerd indien de afnemer slechts in een van beide netten als in aanmerking komende afnemer wordt aangemerkt. In bepaalde omstandigheden kan, in laatstgenoemde gevallen, de Commissie de weigerende partij toch verplichten de elektriciteitslevering uit te voeren (artikel 19, vijfde lid, onderdeel b, Elektriciteitsrichtlijn).
Deze reciprociteitsclausule is bedoeld om verstoring van het evenwicht bij het openstellen van de (nationale). elektriciteitsmarkten te voorkomen. In de praktijk betekent de reciprociteitsclausule het volgende. Stel dat land A zijn markt geheel geopend heeft (d.w.z. elke afnemer ‘komt in aanmerking’). en dat land B zijn markt slechts heeft geopend voor afnemers met een jaarverbruik van meer dan 10 GWh. Zonder reciprociteitsclausule zou een producent uit land B aan alle afnemers in land A kunnen leveren, terwijl een producent uit land A in land B alleen aan een paar grote afnemers met een jaarverbruik van meer dan 10 GWh kan leveren. Op deze wijze wordt de markt in land B grotendeels beschermd tegen buitenlandse concurrentie, terwijl producenten uit bijvoorbeeld land B makkelijk kunnen gaan concurreren op de markt van land A. Het gebruik van de reciprociteitsclausule door land A maakt het evenwel mogelijk om leveringscontracten tussen een producent uit land B en een kleine afnemer uit land A (bijvoorbeeld met een jaarverbruik van 5 MWh). te weigeren, omdat die afnemer in land B niet ‘vrij’ zou zijn geweest. De uitvoering van een leveringsovereenkomst tussen een producent uit land B en een afnemer uit land A met een jaarverbruik van meer dan 10 GWh kan evenwel niet geweigerd worden, omdat deze afnemer ook in land B een in aanmerking komende afnemer zou zijn.
Nederland heeft in artikel 46 Elektriciteitswet 1998 de mogelijkheid die de Elektriciteitsrichtlijn biedt tot het invoeren van een reciprociteitsclausule geïmplementeerd.
Hoewel artikel 19 van de Belgische Elektriciteitswet van 1999 wel degelijk in een reciprociteitsclausule voorziet, wordt dit begrip niet als zodanig in de Belgische wetgeving gedefinieerd.
Zie ook: in aanmerking komende afnemer.
Vergelijk: D: reciprociteitsclausule.
[gas]
Contracten voor de levering van gas op de in de artikelen 15, 16 en 17 van de Gasrichtlijn genoemde voorwaarden met een in aanmerking komende afnemer in het systeem van een andere lidstaat mogen niet worden verboden indien de betrokken afnemer in beide systemen als een in aanmerking komende afnemer wordt aangemerkt (artikel 19, eerste lid, onderdeel a, Gasrichtlijn.). A contrario mag een transactie worden geweigerd indien de afnemer slechts in één van beide systemen als in aanmerking komende afnemer wordt aangemerkt. In bepaalde omstandigheden kan, in laatstgenoemde gevallen, de Commissie de weigerende partij toch verplichten de gaslevering uit te voeren (artikel 19, eerste lid, onderdeel b, Gasrichtlijn).
Deze reciprociteitsclausule is bedoeld om verstoring van het evenwicht bij het openstellen van de (nationale). gasmarkten te voorkomen. Voor een uitleg van de praktische werking van de reciprociteitsclausule zie hierboven onder [elektriciteit].
In de Nederlandse Gaswet is geen reciprociteitsclausule geïmplementeerd.
De Belgische Gaswet geeft in artikel 15/8 aan de Koning de bevoegdheid om dit mechanisme in te stellen.
Zie ook: in aanmerking komende afnemer.
