(aderverwijding, varix): ziekelijk kronkelen en verwijden van Verstrengen doordat ze hun veerkracht verliezen. Aanleiding daartoe zijn langdurige stuwingen in bepaalde afvloeiingsgebieden.
Erfelijke aanleg op grond van organische stoornis. Naarmate de vorming van de s. verder gaat, wordt de aderwand geleidelijk aan dunner, wat uit kan lopen op scheuren en s.-bloedingen. Vaak aan de onderbenen, minder vaak aan de bovenbenen, door langdurig staan bij uitoefenen van beroep (bakker, kapper, kelner), zwangerschap. Stuwing in buik en onderbuik bevorderen s. vorming in hoge mate. Verstoring van de bloedverzorging in de benen kan leiden tot afsterven van huiddelen aan het onderbeen en tot zweren (beenzweer, ulcus cruris). Jeuk, vervellen, pigmentvorming, veranderingen in de huid ten gevolge van ontstekingen kunnen hieraan vooraf gaan of tegelijkertijd optreden. S. in de aderen onder aan de endeldarm veroorzaken knobbel vorming door verwijde en chronisch ontstoken aderdelen, hetzij binnen, hetzij buiten de aars (zie aambeien). Verwijding van de zakader leidt tot s. breuk (varicocele), verwijding van de oppervlakkige buikaderen bij leverstuwingen ten gevolge van poortadertrombose tot spataderen rond de navel en tot inwendige s. in het spijsverteringskanaal. S. in de benen veroorzaken zwaartegevoel, trekkende en krampachtige pijnen (kuitkramp), opzetten van voeten en gewrichten. Bij de s. die tot krampen en zweren leiden, gaat het meestal om diepliggende, vaak door bloedproppen afgesloten vaten.
Behandeling: wegnemen van de stuwingen, waarbij vaak bloedzuigers nodig zijn. Leempakkingen voor het ontwateren en ontlasten en om de veerkracht van de aderen te herstellen. Daarbij begieting van de enkels, wisselvoetbaden, zitbaden. Wanneer vorming van bloedproppen wordt vermoed, geen wisselvoetbaden maar koude toepassingen zoals watertreden. Stuwingen in de onderbuik verhelpen en stoelgang regelen. Het dragen van zwachtels of elastieken kousen wordt door de natuurgeneeskundige afgewezen, omdat daardoor de aderen niet versterkt worden en verdere verslapping en degeneratie in de hand wordt gewerkt.
Zoutarme, gezonde voeding met veel rauwkost om de ontwatering te bevorderen eventueel met inschakelen van dagen met ontwateringsdieet en stimulering van de bloedsomloop als geheel. Homeopathie: Hamamelis D2, Amica D6-10, Carduus Marianus Ø-D1, Lycopodium D3-10. Biochemie: Calcium fluoratum Dl2, Silicea D12, Ferrum phosphoricum D6, Kalium phosphoricum D6, Natrium muriaticum D6, Natrium sulfuricum D6.
Bij bloeding: drukverband en been hoog leggen.
