van heide tot bouwland, grasland of bos: na afbranden, ploegen en diep spitten, kalk of mergel toevoegen; dierlijke- en kunstmest geven de beste resultaten. Het eerst kunnen aardappelen en rogge (haver) worden verbouwd, soms lupinen (klaver) als groenbemesting.
Lage heidevelden worden tot grasland ontgonnen. Na oppervlakkige grondbewerking wordt haver met gras- en klaverzaden gezaaid. Minder goede heidegronden worden voor bosaanleg gebruikt; tegenwoordig worden meest larix en Douglasden aangeplant, ook els en eik. O. van hoogveen: ontwatering van de bodem, kalk en mest geven. Dan worden rogge met serradella, aardappelen, haver en klaver verbouwd. In Groninger veenkoloniën wordt het veen tot turf vergraven en de dalgrond met bonkaarde* gedekt.
Eerst worden aardappelen, later rogge of haver met rode klaver verbouwd. Laagveen wordt door ontwatering, behandeling met zand en mest langzamerhand verbeterd.
