tewerkstelling van arbeiders uit bezette gebieden ten behoeve van Duitse oorlogvoering in W.O. II.
Algemene leiding berustte bij Gouwleider Sauckel. In Ned. geschiedde A. eerst als werkloosheidsbestrijding; in 1942 begon de verplichte A., in 1943 werden hele jaarklassen opgeroepen, terwijl na September 1944 grote razzia’s op mannelijke bevolking werden gehouden. In kader van A. zijn ca 350.000 Nederlanders naar Duitsland gevoerd.(België). Eerst vrijwillig (in 1941 200.000 Belg. werklieden in Duitsland). Van 1942 verplichte A. toepassing tot stand gebracht door samenwerking van Belg. arbeidsambten en Werbestellen. Sedert Sept. 1943 lichting van jaarklassen, tegengegaan door massale onderduiking. Aantal gedeporteerde Belg. arbeidskrachten wordt op 300.000 geschat. Arbeidsloon, beloning, die arbeider van werkgever ontvangt voor zijn arbeid.
Kan betaald worden in geld of in natura. Ned. B.W. art. 1637P bepaalt nauwkeurig, welke vormen van loon in natura geoorloofd zijn. Truckstelsel* en gedwongen winkelnering* verboden. Wijzen van berekening: tijdloon, stukloon (naar afgeleverde producten). Tussenvormen zijn premie- en tarievenstelsel.
Daarnaast soms aandelen in winst (winstdeling) en gratificaties (vrijwillige uitkeringen van werkgever aan arbeiders). Theoretische fundering van het loon: prestatie- en behoeftetheorie. Minimumlonen zijn sinds lang in vele landen bekend. In Ned. alleen bij huisarbeid mogelijk (Huisarbeidwet 1933). Kindertoeslagen zijn in Ned. sinds 1912 voor ambtenaren ingevoerd, door Kinderbijslagwet van 23 Dec. 1939 (S. 806) voor alle werknemers. In België dateert eerste Overheidsbemoeiing met lonen van 1887.
Echter geen minimumlonen. Sedert W.O. II in verband met prijsbeheersing door Overheid veelal maximumlonen ingevoerd (loonstop).
