DE KUNST DER OCEANIËRS: DE SALOMONSEILANDEN
De noordelijke Salomonseilanden hebben totaal andere stijlvormen dan de Nieuw-Brittannia-archipel, maar de zuidelijke Salomonseilanden sluiten aan bij Nieuw Guinea en de Nieuw-Brittannia-archipel. Reeds zijn genoemd de fraaie sikkelknotsen; de vorm is nagenoeg identiek aan die van het Sepikgebied van Nieuw
Guinea. Alleen zijn de knotsen op de Salomonseilanden veel kunstzinniger, terwijl ze nog duidelijker demonstreren, dat de sikkel een metalen voorbeeld moet hebben gehad. Een typerend voorbeeld voor de manier, waarop verdrongen cultuurelementen zich kunnen handhaven in cultusverband zijn de onmiskenbare sikkelknotsen van de Salomonseilanden in de handen van voorouderfiguren op Nieuw Ierland; dit soort knotsen is op Nieuw Ierland al sinds lang niet meer in gebruik.
Een andere relatie met de Nieuw-Brittannia-archipel vormen de kleine op de borst gedragen stenen knotsen van de zuidelijke Salomonseilanden. Een naar verhouding kleine bol uit pyriet, slechts ruw gerond, is op een houten greep met matvlechtsel geplaatst, zoals dat ook gedaan wordt door de Niloten in Afrika. De houten stelen van deze knotsen zijn zeer fraai met paarlmoer ingelegd. Een andere reminiscentie aan de metaalcultuur vormen de slagzwaarden in hout, doorgaans roeiknotsen geheten; het zijn duidelijk de zwaarden, die op Nieuw Guinea in de schede stekend in hout werden nagesneden.
De houtsnijkunst van de Salomonseilanden verschilt essentieel van die van de Nieuw-Brittannia-archipel. Het op de Nieuw-Brittannia-archipel gebruikelijke sierlijke open snijwerk komt op de Salomonseilanden totaal niet voor. De snijwerken (voorouderfiguren) hebben grote vlakken, zijn relatief plomp en niet zo uniform van stijl als bijvoorbeeld die van Nieuw Ierland. De danspeddels, in vlak reliëf met figuren besneden en beschilderd, zijn evenwel van een uniforme ornamentele stijl en het is evident, dat ze door werkelijke kunstenaars zijn vervaardigd. Als schedelkokers dienen gesneden vissen, die in de hutten worden opgehangen; bijzonder kunstzinnig zijn ze niet. De boeg en de achtersteven van de boten hebben fraai snijwerk. Het snijwerk wordt bewaard in de hallen van de stamhoofden.
Grote eetschalen, simpel van vorm, worden ingelegd met paarlmoer en schelpplaten, en vormen dan een specialiteit van de Salomonseilanden. De noordelijke Salomonseilanden hebben in hun snijwerk bonte streng gestileerde vormen; het snijwerk van de zuidelijke eilanden is geblakerd en met schelpen ingelegd.
Met de stenen grafurnen, vaak meer dan mansgroot, komen we weer bij de archaeologie; ze hebben een uitzonderlijke ornamentiek. Vella-Lavella heeft zeer fraaie stenen vaten, die tot in de tegenwoordige tijd toe worden gebruikt voor het koken, maar de inheemsen zijn sinds lang niet meer in staat ze te vervaardigen.
Ook stenen voorouderfiguren komen op dit eiland voor en waarschijnlijk nog veel meer kunstvoortbrengselen dan wij weten.
Een pikante bijzonderheid is dat de inheemsen jodelen. De muziek van de Salomonseilanden met haar grote panfluiten is een interessant hoofdstuk uit de cultuurgeschiedenis. De kunst van de Santa-Cruz-eilanden sluit aan bij die van de Salomonseilanden; ze heeft fraai schildpadsnijwerk op schelpschijven als borstversiering en schildpadsnijwerk als neustooi.
door Prof. Dr. D. J. Wolfel.
